بررسي عملكرد بندهاي كنترل سيل بر تغيير پوشش گياهي و ذخيره كربن خاك در استان كرمانشاه

Surveying the performance of flood control dams on vegetation cover and soil carbon storage in Kermanshah Province

امروزه بحث ترسيب كربن به‌دليل تغييرات اقليمي در سطح كره زمين، اهميت ويژه‌اي پيدا كرده است. هدف از اين پژوهش، بررسي كارايي عمليات سازه‌هاي مكانيكي بر پوشش گياهي و ترسيب كربن در حوزه‌هاي آبخيز استان كرمانشاه، كه شامل سدهاي كوچك رسوب‌گير است كه در داخل آبراهه به‌منظور كاهش سرعت جريان هرزآب و تعديل شيب طولي آبراهه احداث مي‌شود. سدهاي كوچك رسوب­گير در استان كرمانشاه از نوع گابيوني و خشكه‌چين هستند. مشخصات خاك و پوشش گياهي مناطق تحت عمليات مكانيكي و شاهد آن (چراي شديد و مديريت قرق) به‌وسيله پيمايش ميداني در سه منطقه، جوانرود، قروتك گيلانغرب و حاجي‌آباد كنگاور اندازه‌گيري شد. نمونه‌برداري زي‌توده بخش هوايي و ريشه گياه در همه مناطق، همراه با لاشبرگ گياهي سطح زمين با استفاده از روش ترانسكت و پلات انجام شد. نمونه‌برداري خاك از لايه سطحي (صفر تا 20 سانتي‌متر) براي تعيين بافت خاك، آهك، اسيديته (گل اشباع)، هدايت الكتريكي (گل اشباع) و كربن آلي خاك به تعداد 36 نمونه، برداشت شد و تحليل آماري با مقايسه ميانگين‌ها با آزمون S.N.K در سطح 0.05 انجام شد. نتايج به‌دست آمده نشان داد، كربن آلي ترسيب­شده در عمليات مختلف با توجه به تجزيه واريانس يك­طرفه در سطح 0.01 اختلاف، معني‌دار است و مقدار ذخيره كربن لايه سطحي خاك در عمليات مكانيكي (بندهاي كوچك كنترل سيل) 30.16 تن در هكتار به‌دست آمد كه ناشي از جمع‌آوري رسوبات بالادست بند است و در مقايسه با مناطق شاهد عملكرد پاييني دارد. همچنين، مقايسه ترسيب كربن عمليات مكانيكي با ساير برنامه­هاي آبخيزداري نشان داد كه پوشش گياهي تاثير مستقيمي در افزايش كربن ترسيب­شده در خاك را دارد.

Now a day, carbon sequestration is an important issue due to its serious role on global warming. The aim of this research was to evaluate mechanical measure of check dams on vegetation cover and soil carbon storage in watersheds of Kermanshah Province, Iran. These check dams were constructed in the drainage systems to reduce surface runoff velocity and optimize channel slope. Small sedimentary dams are made by gabions and dry structures. The soil and vegetation characteristics of the areas under mechanical operation and its control (severe grazing and grazing management) by field survey in selected sites of Gilan Ghab, Kangavar and Sarfirozabad. The plant biomass including canopy cover and plant root as well as plant litter were samplled along transect path using the quadrat plot. 36 soil sampls were collected from 0-20 cm of soil depths and were air dried and sieved through two milimeter mesh and analyzed in the soil laboratory. Soil organic carbon was measured by the Walkley and Black method and statistical analysis was carried out using SPSS software (version 19). Results showed that both mechanical (check dams) contributed to store 49.28 tonha-1 of carbon which was significantly lower than biological measures. It was concluded that vegetation cover has the most effects on carbon sequestration of the rangelands compared to mechanical methods.