ارزيابي كيفيت آب رودخانه گوپال و روند تغييرات آن واقع در حوضه آبخيز مارون - جراحي

Water quality assessment of Gopal river and its variations in the Maroon basin

كيفيت آب همانند كميت آن از مهم ترين عوامل مشخص كننده به منظور كاربرد آن در مصارف مختلف به شمار مي رود. خصوصيات فيزيكي و شيميايي آب نقش مهمي در طبقه‌بندي و ارزيابي كيقيت آب دارند. با هدف آشكارسازي كيفيت شيميايي آب رودخانه گوپال در جنوب كشور و بررسي روند تعييرات سالانه آن طي سال‌هاي 1361تا 1392 پارامترهاي فيزيكي و شيميايي آن مورد بررسي و مطالعه قرار گرفتند. ار آنجا كه ارايه نتايج حاصل از تجزيه شيميايي آب به شكل گرافبكي فهم سيستم‌هاي پيچيده آبهاي سطحي را ساده‌تر و سريع‌تر مي‌كند روشهاي گرافيكي از قبيل نمودارهاي ويلكاكس، شولر، پايپر و كالينز نيز مورد استفاده قرار گرفتند. نتايج رونديابي پارامترهاي كيفي آب نشان داد كه عليرغم روند نزولي در مقادير اسيديته و دبي جريان ساير پارامترهاي شيميايي آب داراي روند صعودي بوده و اين روند به ترتيب در دوره‌هاي 5، 10، 20 شيب بيشتري نسبت به 30 ساله داشته‌اند. روند صعودي تغييرات پارامترهاي كيفي و املاح محلول آب، نشان دهنده كاهش كيفيت آب و افزايش املاح محلول اين رودخانه مي‌باشد. نمودار ويلكاكس نشان داد آب رودخانه در كلاس C4S3 قرار داشته و براي مصارف كشاورزي و آبياري از نظر احتمال خطر شور و سديمي شدن نامناسب بوده و دياگرام شولر نشان داد آب رودخانه در دسته كاملا نامطلوب از نظر شرب قرار داشته و از لحاظ مصارف صنعتي آب ايـن رودخانـه رسـوبگذار بوده و دياگرام پايپر نشان داد يون‌هـاي غالـب در ايـن رودخانه سديم و سولفات بوده و آب تيپ و رخساره سولفاته سديك دارد. بطور كلي نتايج نشان داد ازكيفيت آب به‌خصوص 5 ساله اخير مورد مطالعه مختوم به سال 1392 بشدت كاسته شده كه اين روند مي‌تواند به دليل برداشت بي‌رويه و عدم مديريت صحيح بهره‌برداري، ورود زه‌آب‌هاي كشاورزي ، عدم رعايت حقابه رودخانه، احداث بندهاي خاكي در مسير آبراهه‌ها و از سوي ديگر خشكسالي‌هاي اخير بوده كه دبي آبي اين رودخانه را تحت تاثير قرار داده است و در نهايت موجب افزايش املاح محلول و كاهش كيفيت آب جهت مصارف گوناگون خصوصا در سالهاي انتهايي بوده است لذا پيشنهاد مي‌گردد در برنامه‌ريزي‌هاي مصارف آب رودخانه‌ها كه برنامه ريزي بين بخشي را طلب مي‌نمايد به اين مهم توجه وافر گردد.

Water quality, as its quantity, is one of the most important determinant factors for its application in various uses. Physical and chemical properties of water play an important role in categorizing and evaluating water quality. With the aim of detecting the water chemical quality of Gupal river in the south of the country and studying its annual changes during the years 1982 to 2011, its physical and chemical parameters were studied. Since the presentation of the results of water quality analysis in the graphical form simplifies and makes faster understanding of complexity of surface water systems, graphical methods such as Wilcox, Schuler, Piper and Collins diagrams were also used. The results of variation and trends analysis of water quality parameters showed that in spite of the decreasing in the trend of acidity and flow rates, other chemical parameters of water had an increase in their trend and their terms was in order of 5, 10, 20 and 30, respectively. Increasing in the trend of variation in the water quality parameters and dissolved salts indicates a decrease in water quality and an increase in dissolved salts. The Wilcox diagram showed that the water lied in the class of C4S3and was inappropriate for irrigation and agricultural uses, and Schuler’s diagram showed the water quality is not acceptable and in terms of industrial water consumption the river was precipitate and the Piper diagram showed that the dominant ions in this river are sodium and sulfate, and water has type and facies of sulfate sodic.