نقش و تأثير علل و عوامل فرامادي در بلاياي طبيعي

علل و عوامل معنوي چه نقشي در دفع و رفع بلاياي طبيعي دارند؟ آيا شرطي براي تأثير اين اسباب وجود دارد؟ اساساً چگونه اين گونه اسباب در جهان طبيعت نقش‌آفريني مي‌كنند؟ پاسخ به پرسش‌هاي فوق از آن جهت اهميت دارد كه علاوه بر فوايد نظري مي‌تواند به كار برنامه‌ريزان بهداشتي و فرهنگي آيد و از افراط و تفريط در اين حوزه جلوگيري كند. در اين باره تلاش شده است با مراجعه به متون ديني و بهره‌مندي از روش كتابخانه‌اي در گردآوري اطلاعات و روش توصيفي تحليلي در استنتاج ديدگاه، ضمن طرح سه ديدگاه انكارگرايي، نفي كاركرد حداكثري و نفي كاركرد حداقلي و گزينش ديدگاه اخير، چهار نقش‌ دوگانه عامليت و مانعيت و مقدمي ذي‌المقدمي‌، مانا و جامع و اقتضايي قطعي، اسباب معنوي مورد واكاوي قرار گيرد. البته اين تأثيرگذاري بدون شرط نيست و معيت با اسباب مادي، معنوي و مصلحت را بايد از شرايط آن تلقي كرد. نقش اين اسباب زماني مدلل خواهد شد كه به ماهيت و چگونگي تأثير اين گونه اسباب اشاره شود. اين مطلب در ضمن چهار نكته طول‌انگاري، حكومت اسباب معنوي و تأثير از طريق استخدام علل طبيعي و در قالب منظومه سنت‌هاي الهي مورد امعان نظر قرار گرفته است.