محرك غيرمتحرك از منظر ملاصدرا

محرك يكي از اركان حركت است. ملاصدرا تغاير مبداء، منتهي، مسافت، متحرك و زمان را تغاير مفهومي مي‌داند و مصداق آنها را واحد شمرده است ولكن همه فيلسوفان و ملاصدرا به تغاير مصداق محرك قائل هستند. انفكاك حركت از محرك در همه اقسام آن ضروري است، برخلاف حركت و متحرك كه تنها در حركات عرضي انفكاك دارند. در حركت جوهري دوگانگي حركت و متحرك تبديل به وحدت مي­شود و تنها در اعراض حركت از متحرك منفك است و به عنوان وصف تلقي مي­شود. در حركت جوهري متحرك حركت را بالذات دارد و بين حركت و متحرك فاصله نيست و اين متحرك مبداء حركت در اعراض است. گرچه حركت در جوهر ذاتي متحرك است ولي بي­نيازي حركت از علت را موجب نمي­شود بلكه برعكس نياز حركت به علت شديدتر است. در اين نوشتار ابتدا مغايرت حركت و متحرك اثبات مي­شود. سپس برهان­هاي هفت­گانه فخررازي بر ضرورت وجود محركي مغاير با متحرك مطرح مي­شود و اختلاف نظرهاي ملاصدرا با فخررازي احصاء مي­گردد و با استفاده از ظرفيت حركت جوهري محرك غيرمتحرك اثبات مي‌شود. در اين ميان تقريرها و نقدهاي استاد مطهري براساس علم جديد بيان مي­گردد.

no abstract