نقد و بررسي آنارشيسم روش‌شناختي فايرابند در نظريه برضد روش: طرح نظريه آنارشيستي معرفت

Review of Firebrand's Methodological Anarchism in Theory Against Method: Designing the Anarchist Theory of Knowledge

سيطره بي‌چون‌چراي اثبات‌گرايي بر فلسفه علم در سال‌هاي نخستين قرن بيستم با توجه به موج نقد آن توسط برخي از فيلسوفان علم در نيمه‌دوم اين قرن دچار بحران و فروپاشي شد. ديدگاه‌هاي فيلسوفان علمي نظير پوپر، كوهن و لاكاتوش زمينه‌را براي پيدايش نقدهاي راديكال‌تر به جريان كلاسيك فلسفه علم فراهم كرد. فايرابند در همين مسير تلاش كرد در كتاب «برضد روش: طرح نظريه آنارشيستي معرفت» نوعي آنارشيسم روش‌شناختي را جايگزين رويكردهاي قبلي كند. به زعم او هيچ روش معقولي براي اخذ و طرد نظريه‌ها وجود ندارد. وي در اين كتاب نشان مي‌دهد كه تلاش براي يافتن قواعدي براي بازسازي منطقي فرايند پيشرفت علم و اثبات و ابطال نظريه‌ها كار بيهوده‌اي است.در اين پژوهش سعي شده ضمن نقد و بررسي كتاب مذكور از بعد شكلي و محتوايي برخي از ديدگاه‌هاي اصلي نويسنده آن مورد ارزيابي قرار گيرد. هدف از اين كار نشان دادن ميزان اعتبار ادعاهاي راديكال نويسنده در فلسفه علم و سنجش نقاط قوت و ضعف آن مي‌باشد. روش به كار گرفته شده در نقد و بررسي اين اثر توصيفي – تحليلي مي‌باشد و بررسي آن نشان مي‌دهد كه ديدگاه‌هاي فايرابند با آنكه در عرصه فلسفه علم به عنوان يك رويكرد انتقادي جديد از اهميت و جايگاه ممتازي دارد اما دچار تعارضات حل‌نشده‌اي است كه نويسند به آن بي‌توجه بوده است و به نظر مي‌رسد كساني كه از ديدگا‌ه‌هاي وي در فلسفه علم تبعيت مي‌كنند بايد براي حل آن تلاش‌هاي نظري بيشتري انجام دهند.

The dominance of positivism over the philosophy of science in the first years of the twentieth century, due to its wave of criticism by some philosophers of science in the second half of this century, was in crisis and collapse. The views of scientific philosophers such as Popper, Cohen, and Lakatos provided the basis for the emergence of more radical critiques of the classical stream of philosophy of science. In the same vein, Feyerabend tried to replace the previous approaches with a kind of methodological anarchism in his book, Against Method: The Anarchist Theory of Knowledge. According to her, there is no reasonable way to obtain and reject theories. In this book, she shows that trying to find rules for the logical reconstruction of the process of advancing science and proving and refuting theories is futile. In this research, while reviewing the mentioned book, an attempt has been made to evaluate some of the main views of the author in terms of form and content. The purpose of this work is to show the validity of the author's radical claims in the philosophy of science and to assess its strengths and weaknesses. The method used in the critique of this descriptive-analytical work shows that Firand's views, while in the field of philosophy of science as a new critical.