پياده سازي سيستم حسابداري آب WA+ در سطح حوضه‌ آبريز و چالش‌هاي پيش روي آن ( درس آموخته ها از مطالعه موردي حوضه آبريز طشك - بختگان)

(Implementation of the WA + water accounting system at the basin level and the challenges (Lessons Learned from the Case Study of Tashk - Bakhtegan Basin

تحليل سيستمهاي منابع آب به منظور تدوين راهبردهاي مديريتي مناسب و حل مسائل و موضوعات آبي مستلزم وجود اطلاعات مختلف به منظور ايجاد دركي مناسب و عميق از فرايندهاي هيدرولوژيكي حوضه، جريان هاي آب قابل مديريت و غيرقابل مديريت، ارتباط با كاربري اراضي و ارائه تصويري جامع در اين خصوص است. در اين راستا، چارچوب حسابداري آب به عنوان ابزاري مفيد با يكپارچه سازي اطلاعات مختلف، بنايي براي مديريتي جامع و يكپارچه براي منابع آب و به كارگيري سياست هايي هدفمند را با شيوه اي آگاهانه فراهم مي نمايد. هدف اين مقاله ارائه روش شناسي استقرار حسابداري آب حوضه آبريز كشور بر اساس نتايج مدل مفهومي ويژه سازي شده SWAT-FARS و چارچوب حسابداري آب WA+ مي‌باشد. در اين مطالعه حوضه آبريز طشك بختگان در استان فارس به عنوان منطقه پايلوت مطالعاتي در نظر گرفته شد و تحليلي از شرايط حوضه آبريز در دو دوره زماني بر مبناي نتايج حسابداري آب آن ارائه گرديد. تحليل نتايج حاكي از راندمان حوضه‌اي حدود 80 در صدي حوضه آبريز طشك بختگان و بسته بودن حوضه به واسطه مصرف قابل توجه آب قابل مديريت حوضه مي باشد. در اين حوضه به واسطه تغيير شرايط اقليمي، منابع آب قابل مديريت حوضه كاهش يافته است و در اين شرايط نه تنها مصارف مديريت شده آب در حوضه (تبخير-تعرق تكميلي) كاهش نداشته، بلكه به ميزان قابل توجهي (53 درصد) نيز بر آن افزوده شده است. اين مسئله منجر به كاهش جريانات خروجي به عنوان تأمين كننده حقابه درياچه شده است. علاوه بر اين، نتايج نشان‌دهنده افزايش كسري مخزن آب زيرزميني و وضعيت ناپايدار بهره‌برداري از آن‌ها است. افزايش تعرق گياهان در سطح اراضي كشاورزي به واسطه گسترش سطح اراضي و افزايش گياهان پرمصرف‌تر و سهم قابل توجه تبخير از خاك از كل مصارف غير سودمند حوضه از ديگر عوامل تأثيرگذار بر شرايط كنوني حوضه آبريز طشك بختگان است. از طرفي مقدار قابل توجهي از آب برداشتي براي كشاورزي مجدداً به چرخه منابع آب حوضه برمي‌گردد كه بر لزوم برنامه‌ريزي براساس "مصرف" تا "برداشت" تأكيد دارد.

The aim of this paper is to provide an application of Water Accounting Plus (WA+) Framework in the Tashk-Bakhtegan basin based on modification of the Soil Water Assessment Tool (SWAT) model. In this study, it has been provided an analysis of basin conditions in three time periods based on Water Accounting Plus (WA+). The analysis of the results indicates that the Tashk-Bakhtegan basin is a closed basin. In this basin, due to climate change, the manageable water resources have been remarkably declined and unfortunately, not only water managed consumption in the basin (Supplementary Evapotranspiration) have not been reduced but also it has been considerably increased (53%). This has led to a decrease in outflows as the water right supplier of the lake. Moreover, the results indicate an increase in groundwater resources deficiencies and their unsustainable exploitation. Increasing transpiration of plants in agricultural land is another factor influencing the current situation of the Tashk-Bakhtegan basin, due to the expansion of the land area and the increase of high water consuming plants as well as significant contribution of the soil evaporation of the total nonbeneficial consumption of the basin. At the other hand, a significant amount of agriculture water withdrawal is returned to the water basin cycle which emphasizes on “depletion “to “withdrawal” planning.