تحليل پيامدهاي خردي و پراكندگي اراضي كشاورزي در استان آذربايجان شرقي

وجود بي‏نظمي در مالكيت و الگوي پراكنش اراضي كشاورزي به عنوان يكي از مهم ترين چالش‏هاي توسعه پايدار كشاورزي است كه مي‏تواند منجر به افزايش هزينه توليد، اتلاف وقت كشاورزان و كاهش راندمان توليد شود. از اين رو، تحقيق حاضر با هدف تحليل پيامدهاي خردي و پراكندگي اراضي كشاورزي در استان آذربايجان شرقي انجام شد تا با شناسايي اين پيامدها بتوان راه‌كارهاي مناسبي جهت مقابله با خردي و پراكندگي اراضي كشاورزي ارايه نمود. جامعه آماري اين تحقيق را بهره‌برداران بخش كشاورزي ساكن در استان آذربايجان شرقي تشكيل دادند (212926=N). حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران 380 نفر برآورد شد كه به روش نمونه‌گيري طبقه‌اي انتخاب شدند. ابزار جمع‏آوري اطلاعات پرسشنامه بود كه روايي آن با استفاده از نظرات گروهي از اعضاي هيأت علمي دانشگاه‏هاي تهران و كشاورزي گرگان و متخصصان حوزه اراضي كشاورزي شاغل در سازمان امور اراضي كشور مورد بررسي، بازبيني و اصلاح قرار گرفت. ميزان پايايي پرسشنامه نيز با اندازه‌گيري مقدار ضريب آلفاي كرونباخ براي پيامدهاي اقتصادي 0.81، پيامدهاي اجتماعي 0.90، پيامدهاي فني 0.75 و پيامدهاي مديريتي 0.68 محاسبه شد. نتايج حاصل از اولويت‏بندي پيامدهاي خردي و پراكندگي اراضي نشان داد كه از نظر كشاورزان مهم‌ترين پيامدهاي خردي و پراكندگي اراضي كشاورزي به ترتيب شامل افزايش مشكل در تقسيم آب و انتقال آن به مزرعه، افزايش هزينه‏هاي مربوط به عوامل توليد، كاهش بهره‏وري عوامل توليد، افزايش هزينه‏هاي مربوط به حمل و نقل و هدر رفتن  زمان در سركشي به قطعات مختلف بود. همچنين، نتايج حاصل از مدل‏سازي معادلات ساختاري نشان داد كه در بين پيامدهاي ناشي از خردي و پراكندگي اراضي كشاورزي از نظر كشاورزان، پيامدهاي اقتصادي (با بار عاملي 0.87) مؤثرترين پيامدها بوده‏اند.