ذال معجمه در گويش محله ناساگ شهر گراش

Dhāl Mojama in dialect of Nasāg region-of Gerāsh

در طول عمر زبان فارسي، از «فارسي باستان» گرفته تا «فارسي دري»، تبديل حروف به يكديگر بارها رخ داده است. يكي از اين تغييرات تكاملي، تبديل حرف «ت» به «ذ» و سپس به «د» است. به اين «ذال» كه مخصوص واژه هاي فارسي است، اصطلاحا «ذال معجمه» يا «ذال فارسي» گفته ميشود. براي تلفظ ذال و دال اين قاعده وجود داشته كه اگر ماقبل آن ساكن و غير حرف «عله» (واو، الف، ي) باشد، «دال» و در غير اين صورت «ذال» تلفظ ميشده است. در اين پژوهش نشان داده شده كه ذال معجمه در واژههاي فراواني از گويش محله ناساگ گراش (و همچنين در گويش لمزاني) وجود دارد. علاوه بر آن نشان داده شد كه اگرچه در اغلب موارد، ذال فارسي در ميانه يا آخر واژه ها قرار گرفته و حرف ماقبل، داراي حركت است، اما ميتوان واژه هايي يافت كه ذال معجم پس از حرف ساكن قرار گرفته است. اين يافته ها با قاعدهاي كه براي ذال معجمه بيان شد، همخوان نيست.

During the life of Persian language, from Ancient Persian to Dari Persian the changes of the phonemes to each other has been frequently occurred. An example for such an evolutional change is conversion of phoneme “t” to “dh” and thereafter to “d”. The Phoneme “dh” which is specific to Persian words is called “dhāl mojama” or “Persian dhāl”. There are some rules to pronounce it such as: the previous letter in this case was soundless and of course not one of vowels “a,w” and “y” will be pronounced “d”, otherwise it must be pronounced “dh”. In the present article, it is indicated that “dhāl mojama” occurs in many words of Nasāg dialect. In addition, it is discussed that, though, in most cases, “Persian dhāl” is settled in the middle or end exceptions in which “dh” appears at the beginning or after a soundless letter. This result is not compatible with the claimed rules for “dhāl mojama