بررسي آثار بالقوه سياست گذاري هاي طرف عرضه منابع آب بر توليدات كشاورزي جنوب استان كرمان

Investigating the Potential Impacts of Water Supply Policies on Agricultural Production in the South of Kerman Province

طي سال­هاي اخير برنامه ­هاي سياستي متعددي مانند احداث سدها و بندهاي ذخيره‌اي بر روي منابع آب سطحي در مناطق بالادست، سهميه ­بندي نهاده آب در بخش زراعي، كنتورگذاري چاه ­هاي استحصال آب زيرزميني و پلمپ چاه ­هاي بهره‌برداري غيرمجاز جهت رفع مشكلات كم­آبي در زيربخش كشاورزي استان كرمان به كار گرفته شده ­اند. تحقق اين برنامه ­هاي سياستي در طرف عرضه منابع آب، آثار و پيامدهاي متعددي را بر الگوي كشت و بازده درآمدي كشاورزان در جنوب استان كرمان داشته و برنامه‌ريزي مناسبي را براي مديريت منابع آب و توليدات كشاورزي در اين منطقه ايجاب مي‌كند.به همين منظور، در اين مطالعه با استفاده از اطلاعات آماري مربوط به سال زراعي 1397-1396 و الگوي برنامه­ريزي اقتصادي پيشرفته PMP، ابتدا ارزش اقتصادي نهاده ­هاي زمين و آب كشاورزي در جنوب استان كرمان برآورد و سپس آثار بالقوه سياست­گذاري­هاي طرف عرضه منابع آب بر زيربخش كشاورزي اين منطقه ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه با اعمال سياست­هاي طرف عرضه منابع آب، الگوي زراعي به سمت توسعه سطح زيركشت محصولات غله­اي و كم­آب سوق مي ­يابد و محصولات پياز، پنبه و سبزيجات بيشترين كاهش سطح زيركشت را تجربه مي ­كنند. در چنين شرايطي، كشاورزان كرماني حدود يك‌سوم ارزش اقتصادي نهاده آب كشاورزي را در قالب هزينه­ هاي استحصال و انتقال آب پرداخت و كشش قيمتي تقاضاي آبي معادل با 0/175 را به خود اختصاص مي­ دهند. براساس نتايج حاصله، اعمال سياست­ گذاري طرف عرضه منابع آب علي­رغم تشويق كشاورزان به صرفه ­جويي در مصرف آب آبياري، مجموع بازده ناخالص حاصل از الگوي كشت را حدود 0/92- تا 3/46- درصد نسبت به شرايط سال پايه كاهش داد. در پايان جهت مديريت بهينه منابع آب تحت شرايط سياست‌گذاري­ طرف عرضه، به‌كارگيري اين سياست­ها با برنامه ­هاي تعديلي در طرف تقاضاي آب (قيمت‌گذاري‌هاي متعادل)، حذف محصولات با نسبت سود به آب مصرفي پايين (پياز، پنبه و سبزيجات) از الگوي كشت و تخصيص توليد محصولات استراتژيك (مانند سيب ­زميني) به مناطق با شرايط و سودآوري مناسب در زير بخش كشاورزي استان كرمان پيشنهاد شد.

In recent years, numerous policy programs such as the construction of dams on surface water resources in upstream areas, rationing of water input in the agricultural sector, installation of meters on groundwater wells and seal of the unauthorized exploitation wells to solve water deficit problems in agricultural sector of Kerman province used. Implementation of these policies on the water supply side have many effects on the cropping pattern and farmers’ gross profit of in south of Kerman province and so it requires proper planning to water resources management and agricultural production in the region. For this purpose, in this study to estimate the economic value of agricultural land and water inputs and then to evaluate the potential impact of water supply policies on the agricultural sector in the south of Kerman province using of the statistical data related to crop years of 1996-1997 and the PMP advanced economic planning model. The results showed that by applying the water supply policies, the cropping pattern leads to the development acreage of low water and grain products and onions, cotton and vegetables experience the greatest reduction in acreage. Under these conditions, Kerman farmers pay about one-third of the economic value of agricultural water in the form of costs of extraction and water transfer. The farmers also receive a price elasticity of water demand of 0/175. The water resources supply polices decrease the total gross margin of cropping pattern 0/92 to 3/46 percentage compared to the base year conditions,