كوره هاي سفالگري، توليد تخصصي، محوطۀ صنعتي، جامعۀ خان سالار تفسيري وارونه از يافته‌هاي باستان شناختي تپه پرديس

"Pottery kilns, specialized production, Industrial Area and Chiefdoms" A reverse interpretation of the Archaeological findings from Tappeh Pardis

در كاوش ­هاي تپه پرديس چند سازۀ حرارتي كشف شده كه «كوره­ هاي سفالگري» خوانده شده ­اند و با توجه به تمركز آنها در شرق تپه، كاوشگران اين­ها را كوره ­هاي توليد تخصصي و متمركزِ سفال در بخشِ صنعتي يك روستاي هزارۀ پنجم پ.م تصور كرده­ اند. نگارنده در اين مقاله مي­ كوشد تا با روش تحليلي-تفسيري و به كمك مقايسه­ هاي متعدد، كاركرد واقعي اين سازه­ ها را بررسي كند و به استناد چندين مدرك باستان ­شناسي نشان دهد كه برداشت­ هاي كاوشگران از اساس درست نيست و تمامي تفاسير ارائه شده بر پايۀ اين تعابير بايد به كلي مورد بازنگري قرار گيرد. مدارك مورد بررسي نشان مي­دهد كه سازه­ هاي حرارتي پرديس كاركردي به عنوان كوره نداشته­ اند و نمي ­توان به استناد آنها ارتباط مستقيمي ميان ماهيت تپه پرديس با تغييرات در سطوح اجتماعي جامعه برقرار كرد و نمي­توان پذيرفت اين سازه ­ها ارتباطي با شكل و ساختار جامعه و نظام­ هايي داشته ­اند كه آن را جامعۀ طبقاتي، نخبگان و خان­سالارها مي ­نامند. سازه­ هاي حرارتي تپه پرديس در پيش از تاريخ ايران يگانه نيستند و نمونه­ هاي متعددي از آنها در بافت مسكوني چندين محوطه از جمله سيلك جنوبي، زاغه، اسماعيل­ آباد، جيران­ تپه، قره­ تپه قمرود به دست آمده و به روشني گونه ­اي از اجاق/ بخاري ديواري را نشان مي ­دهند.

During the excavation at Tappeh Pardis in Varamin, North of central plateau, several heating structure have been discovered which the excavators called them pottery kiln. Considering the accumulation of this type of structure in the eastern part of the site they have assumed that these structures are specialized ceramic production in Intensive industrial area of the fifth millennium BC. Therefore, these structures called the first kilns of this period on the central plateau of Iran. In this article, I try to show, based on several archaeological evidence, that this notion is not correct, and all the interpretations that presented on the basis of this evidence should be reviewed. The Heating structures from Tappeh Pardis are not unique in the prehistory of Iran, and their samples have been obtained in excavations of several sites, which are also within the settlement area and clearly show type of ovens. In fact, when the discovered structures are not kilns, the tangible archaeological evidence to belong them as workshops is low and it would not be possible to accept that large-scale specialized activities, especially in relation to production and bake pottery have been done in this part.