راهبردهاي نظامي مغولان در سقوط بغداد (656 ه‍.)

The Mongols’ Military Strategies and the Downfall of Baghdad (656 AH)

بغداد بيش از پنج قرن مركز خلافت جهان اسلام بود كه در سال 656 ه‍. به دست مغولان سقوط نمود، لذا اين حادثه مهم‌ترين رخدادِ تأثيرگذار در تحولات سياسي آن عصر به شمار مي­رود. راهبردهاي نظامي امپراتوري مغولان آن­ها را قادر ساخت تقريباً تمام قارۀ آسيا و بخش‌هايي از شرق اروپا را زير سلطۀ خود درآورند؛ آن­ها فناوري‌هاي مفيدي را براي حمله به استحكامات از فرهنگ‌هاي ديگر اقتباس و كارشناسان فني خارجي را در ساختارهاي نظامي خود وارد كردند. اين ساختار نظامي بسيار انعطاف‌پذير بود و به ارتش مغول اجازه مي‌داد تا به‌صورت گروه­هاي گسترده حمله كرده تا دشمن را محاصره نمايند يا آن­ها را به كمين سوق ‌دهند تا بتوانند يك ارتش فراري و شكست‌خورده را از بين ببرند. در همين راستا، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به اين پرسش است كه راهبردهاي نظامي مغولان چه تأثيري در سقوط بغداد داشته است؟ اين تحقيق به روش توصيفي تحليلي راهبردهاي نظامي مغولان در تسخير بغداد را مورد ارزيابي و تحليل قرار خواهد داد. يافته‌هاي اين پژوهش حاكي از آن است كه سازمان­هاي نظامي و استراتژي­هايي كه آن­ها اعمال نمودند، نقش بسيار مهمي در سقوط بغداد بعد از پنج قرن مركزيت دارالخلافه داشته است. استفاده از ادوات نظامي سبك، منجنيق (ديواركوب)، پيكارهاي نامنظم، استفاده از نگاه مشورتي و ارزيابي تفكر عوام و خواص با مسئلۀ سقوط، تعقيب و گريز و حركت به‌صورت چندجانبه مهم‌ترين عامل موفقيت مغولان بوده است.

Baghdad was the center of the caliphate of the Islamic world for more than five centuries. It was conquered by the Mongols in 656 AH, so this is the most important event in the political developments of that time. The military strategies of the Mongol empire enabled them to conquer almost the entire continent of Asia and parts of Eastern Europe. They adopted useful technologies for attacking fortifications from other cultures, and employed foreign technical experts. Their military structure was very flexible, and allowed the Mongol army to attack in large groups to besiege the enemy or ambush them in order to destroy a fugitive and defeated army. Thus, the present study seeks to find out what effects the Mongol military strategies had on the downfall of Baghdad. The article adopts a historical method in analyzing and explaining the military strategies of the Mongols in the conquest of Baghdad. The findings indicate that the weak structure of the caliphate, their military organizations, and the strategies they implemented played a very important role in the fall of Baghdad after five centuries of centralization of the caliphate. The use of light military equipment and catapults, their adoption of irregular warfare, consultation, and the evaluation of public opinion were the most important factors in the success of the Mongols.