ايرانيان و مشاركت سياسي: فراتحليل انتقادي مطالعات انجام شده در زمينه مشاركت سياسي در ايران

Iranians and Political Participation: Critical Meta-analysis of Studies on the Political Participation in Iran

مشاركت سياسي شهروندان، براي استقرار، حفظ و استمرار دموكراسي امري حياتي است. در نتيجه، تحقيقات بسياري در زمينه عوامل موثر بر مشارك سياسي در ايران انجام شده است كه هر يك، از نظرگاهي خاص، به موضوع پرداخته‌اند. بر اين اساس و با توجه به اهميت فهم يكپارچه‌ي دلايل مشاركت سياسي شهروندان، در اين مطالعه تلاش كرده‌ايم با اتخاذ رويكرد فراتحليل انتقادي، به بررسي مطالعات انجام شده در اين زمينه بپردازيم. در اين راستا، با اتخاذ استراتژي نمونه‌گيري هدفمند، سيزده مقاله از ميان مقالات منتشر شده در ده سال اخير انتخاب و مطالعه شدند. بررسي انتقادي مقالات پيرامون سه محور اصلي (تعريف متغير وابسته، مباني نظري و چارچوب نظري) نشان داد مقالاتِ مورد نظر در هر سه محور از ضعف معرفت‌شناختي رنج مي برند. هم‌چنين در اكثر موارد، اين مطالعات صرفاً به تحليل سطح خُرد پرداخته‌اند و قسمت ادبيات پژوهش آن‌ها نيز از انسجام منطقي برخوردار نبودند. علاوه بر اين، مطالعات انجام‌شده عمدتاً فاقد چارچوب نظريِ منسجم‌اند و در قسمت‌هاي مختلف آن‌ها نيز مشكلات روش‌شناختي به چشم مي‌خورد. با وجود اين، از نقطه نظر نتايجِ پژوهشي مي‌توان گفت تصوّر گشودگي سياسي و به تبع آن تصوّر اثربخش بودن مشاركت، هم‌چنين رسانه‌ها و عضويت در انجمن‌ها و تشكل‌ها از مهم‌ترين عوامل افزايش مشاركت سياسي متعارف شهروندان (رفتار راي‌دهي) بوده‌اند، در حالي كه رويكرد سرنوشت‌گرايي و احساس بي‌قدرتي موجب كاهش اين نوع مشاركت سياسي شده‌اند. در انتها، با توجه به فقدان مدل نظري مشاركت سياسي در تحقيقات داخلي، مدل‌ تركيبيِ سطح خُرد جهت استفاده در تحقيقات آينده معرفي گرديد.

Political participation plays a critical role in establishment, preservation, and continuity of democracies. Therefore, a considerable amount of literature attempted to address factors contributing to the political participation. In this study, we tried to prepare a critical meta-analysis of internally published papers on the political participation through the mixed method. In this vein, according to the purposive sampling strategy, 13 papers were selected among papers published in the last decade at Iranian nation-wide journals. Our analysis on the main sections of selected papers including the definition of the dependent variable, theoretical foundations, and theoretical framework, show fundamental epistemological shortcomings in all parts. Most samples did not follow a coherent theoretical framework, while methodological problems seriously influenced the validity of their results. Regarding their findings, we conclude that the political openness and consequently the perception of effectiveness, as well as media and membership in the communities are the main incentives of conventional political participation, mainly voting; meanwhile, fatalism and feeling of powerlessness are recognized as obstacles.