شورش هاي فارس در دوره نادرشاه: زمينه ها، بسترها و پيامدها

Fars Rebellions in the Nader Shah’s Era: Backgrounds, Contexts and Substrates and Consequences

سرزمين فارس در طول تاريخ يكي مهم ترين بخش هاي سرزمين ايران بوده است. اين منطقه در دوره نادرشاه يكي از مناطق حادثه خيز بود كه به كرات در آن شورش هايي به وقوع پيوست كه زمينه هاي متعددي موجب بروز و ظهور آنها بوده اند. اين شورش ها سبب گرديد تا نادر مجبور شود در آنجا دست به عمليات نظامي بزند و هراز چندگاهي تغييراتي در ساختار سياسي آن ايجاد كند. از ميان شورش هاي شيخ احمدمدني، محمدخان بلوچ، محمدتقي خان، ميرزاباقر كلانتر لار، غني خان اهميت بسياري هستند. پرسش اصلي آن است كه چرا اين شورش ها رخ دادند؟ چه عواملي زمينه ساز بروز آنها بودند؟ پيامد آنها چه بود؟ اين مقاله با بررسي اسناد و مدارك موجود و بازخواني دوباره آنها به روش تحليلي در صدد است تا نگاهي تازه به اين مقوله بيندازد. اين پژوهش حاكم جهرم و قليچ خان سردار بندرعباس، سه شورش نخست حايز نشان داد كه وراي عوامل ظاهري چون ظلم و تعدي كارگزاران مالي نادر و حضور نيروهاي غيربومي، وجود عناصر قدرتمند شهري و زمينداران ثروتمند موجد و زمينه ساز اصلي اين سه شورش بودند.

Fars province has been one of the most important parts of Iran's land throughout history. In the Nader Shah’s period, this state was one of the most troublesome areas that occurred frequently in those insurrections. Several fields have caused them to emerge. The insurgency led to the occasional rushing of rare forces and, in some cases, changes in its political structure. Of these, three riots, Sheikh Ahmad Madani, Mohammad Khan Baluch and Mohammad Taqi Khan are of great importance. The main question is why the riots broke out? What causes them to occur? This article, by examining the existing documents and refreshing them again through descriptive analysis, seeks to take a fresh look at this issue. This study showed that, despite the apparent factors such as the injustice and aggressiveness of Nader Shah’s financial agents and the presence of non-native forces, the existence of powerful urban elements and rich landowners were the main causes of these three revolts.