اخلاق‌‌محوري يا باورمحوري؟ تحليلي انتقادي از حكمت جهاد ابتدايي

اين پژوهش در پي ‌تبيين و تحليل حكمت جهاد ابتدايي است. پرسش اساسي اين است كه فلسفه يا حكمت جهاد ابتدايي در انديشه اسلامي چيست؟ انديشمندان در پاسخ به اين مسئله سه نظريه را بيان كرده‌‌‌‌اند. برخي فلسفۀ جهاد ابتدايي را بر اساس حق طبيعي انسان تبيين كرده‌‌اند؛ برخي آن را بر اساس حق الهي و برخي ديگر آن را لازمۀ تعالي دين اسلام بر ديگر اديان دانسته‌‌اند. اين سه نگرش، در تبيين فلسفۀ جهاد ابتدايي «باور و اعتقاد» را محور قرار داده و هدف از جهاد ابتدايي را محو شرك و گسترش باور توحيدي و الهي دانسته‌‌اند. بررسي‌هاي اين پژوهش كه با روش تحليلي و استنادي انجام پذيرفته است، نشان مي‌دهد در كنار تبيين‌‌هاي سه‌‌گانه يادشده، مي‌‌توان از تبيين چهارمي نيز سخن گفت. اين تبيين چهارم كه مختار نويسنده است، برخلاف سه رويكرد پيشين كه ايدۀ شرك‌‌ستيزي و مقابله با باورهاي غيرالهي را به عنوان حكمت جهاد ابتدايي مطرح مي‌‌كنند، بر محور «رفتار و عمل» تمركز داشته و فلسفۀ جهاد ابتدايي را مبارزه با بي‌‌اخلاقي‌‌ها و بدعهدي‌‌ها مي‌‌داند.