رويكرد ابن رضوان مالقي و ابن ازرق غرناطي در بازتاب تشيع سلطان محمّد خدابنده

علل و نتايج تشيع سلطان محمّد خدابنده در منابع تاريخي شرق جهان اسلام به‌ويژه در منابع ايراني بازتاب گسترده‌اي داشته است. ابن رضوان مالقي (متوفاي782) و ابن ازرق غرناطي (متوفاي896) دو عالم برجسته سياست‌نامه‌نگار اندلسي در غرب جهان اسلام از طريق رحله ابن بطوطه با اين ماجرا آشنا شدند. آن دو نه از منظر تاريخ‌نگارانه، بلكه در مقام تخطئه و تقبيح اين رويداد از موضع عالمان سياسي كه در پي تصحيح امور و تبيين نظام سياسي مطلوب اسلامي بر اساس قرائت خاص اسلام سني مالكي بودند، به اين موضوع پرداخته‌اند. سؤال اصلي پژوهش اين است كه گرايش سلطان محمّد خدابنده به تشيع چه بازتابي در انديشه سياسي ابن رضوان مالقي و ابن ازرق غرناطي داشته است؟ اين نوشتار با بررسي آثار اين دو عالم اندلسي نشان داده است كه تأثير جهان‌بيني سني اين دو دانشمند و انگيزه‌هاي دخيل در تصنيف آثارشان متأثر از فضاي سياسي و اجتماعي غرب جهان اسلام بوده‌است. باورهاي اسلامي ابن رضوان و ابن ازرق بر اساس مذهب تسنّن مالكي و نگاه به تشيع به مثابه رفض و بدعت در اسلام، موجب ارائه تصويري منفي از گرايش سلطان محمد خدابنده به تشيع در غرب جهان اسلام شده‌است.

no abstract