برهان در فلسفه كانت

در انديشۀ كانت، برهان به معناي واقعي كلمه در شناخت فلسفي وجود ندارد و تنها در شناخت‌ رياضي جاري است. وي دليل اين امر را در شهودي‌بودن دلايل رياضي مي‌داند و معتقد است كه يك دليل يقيني، تنها تا آنجا كه شهودي است، برهاني مي‌باشد؛ بنابراين بايد ديد شهود از نظر كانت چيست و چه نسبتي با برهان واقعي در انديشه وي دارد؟ بنابراين مقاله حاضر با روش توصيفي_تحليلي در صدد است نخست روشن كند كه منظور كانت از شهودي كه يك دليل يقيني تنها با تكيه بر آن وصف برهان را مي‌پذيرد چيست و سپس چنين شهودي چه نسبتي با برهان دارد؟ آيا شهود مورد نظر بر ساختار برهان نيز ربط پيدا مي‌كند يا تنها به مبادي برهان مربوط مي‌شود؟ بررسي حاضر نشان داد اولاً شهود مورد نظر كانت در بحث برهان، شهود محض است و او مصداق آن را زمان و مكان مي‌داند كه عامل پيوند‌دهندۀ شهود تجربي در فاهمه مي‌باشند و همين دو شهود هستند كه همه شناخت‌هاي برهاني و ضروري رياضيات بر آنها مبتني است؛ ثانياً از نظر وي در‌نهايت تنها اصول متعارف و مبادي برهان شهودي هستند و بنابر‌اين تمايز برهان از استدلال فلسفي تمايز ماهوي نخواهد بود؛ بلكه به شهودي‌بودن مقدمات استدلال قياسي مربوط مي‌شود‌ نه ساختار برهان.