پديد آورندگان :
جبله، عيسي موسسه آموزش عالي جهاد دانشگاهي كاشمر - جهاد دانشگاهي خراسان رضوي - گروه گياهپزشكي، كاشمر، ايران , اسحاقي، غزاله موسسه آموزش عالي جهاد دانشگاهي كاشمر - جهاد دانشگاهي خراسان رضوي - گروه گياهپزشكي، كاشمر، ايران , طاهريان، مجيد سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي - بخش تحقيقات زراعي و باغي، مشهد
چكيده فارسي :
سن گندم، E. integriceps، مهمترين آفت مزارع گندم در ايران مي باشد. به منظور بررسي لاين هاي اميد بخش گندم دوروم از نظر مقاومت به سن، آزمايشي در سال 1396 در مركز تحقيقات نيشابور انجام شد. طرح آزمايشي مورد استفاده از نوع بلوك هاي كامل تصادفي در 3 تكرار بود. تيمارهاي آزمايش شامل 20 ژنوتيپ: 18 لاين اميد بخش گندم دوروم، دو رقم شاهد دنا و رقم گندم نان پارسي بود. بر اساس نتايج بيشترين تعداد سن مادري در ژنوتيپ شماره 1 (گندم دنا) و كمترين تعداد سن آن در ژنوتيپهاي 12، 2 (گندم پارسي) و 16 مستقر شدند. بيشترين تعداد برگ خسارت ديده در ژنوتيپ شماره 11 را دارا بود و كمترين تعداد آن در ژنوتيپهاي شماره 16، 10 و 6 مشاهده گرديد. بررسي صفت تعداد جوانه آسيب ديده نشان داد كه ژنوتيپهاي شماره 1و 10 بيشترين و 6 كمترين تعداد جوانه آسيب ديده را دارا بودند. تعداد روز تا ظهور سنبله و تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك در تيمارهاي مختلف اختلاف داشتند. بيشترين تعداد روز تا ظهور سنبله را ژنوتيپ شماره 18 به خود اختصاص داد و كمترين ميزان اين صفت مربوط به ژنوتيپهاي شماره 9، 1، 11 و 14 بود. بيشترين طول پدانكل در ژنوتيپهاي شماره 11، 9 و 15 به ثبت رسيد و كمترين طول پدانكل در ژنوتيپهاي شماره 1 (گندم دنا)، 16، 18 و 19 مشاهده شد. در بين 20 ژنوتيپ مورد آزمايش از لحاظ عملكرد، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت اختلاف معني داري ديده نشد. ژنوتيپهاي1 ، 13 و 18 در كنار شاخصهاي مهم وزن هزاردانه در شرايط بدون سن، وزن هزاردانه در شرايط وجود سن و ميانگين هندسي در ناحيه با پتانسيل توليد بالا و حساسيت پايين به سن قرار گرفتند. ژنوتيپهايي كه در مجاورت شاخصهاي حساسيت به سن و شاخص تحمل قرار گرفتند (ژنوتيپ 4) نيز جزء ژنوتيپهاي با وزن هزاردانه پايين بودند. وزن هزار دانه در شرايط بدون فعاليت سن (Yp) همبستگي مثبت و معن يداري با ميانگين بهره وري، ميانگين هندسي، شاخص تحمل به سن و شاخص عملكرد داشت. وزن هزار دانه در شرايط فعاليت سن (YS) همبستگي مثبت و معني داري با تمام شاخصها داشت. بر اين اساس شاخصهاي ميانگين بهره وري (MP)، ميانگين هندسي (GMP)، شاخص تحمل به سن (STI) و شاخص عملكرد (YI) تنها شاخصهايي بودند كه همبستگي مثبت و معني داري با عملكرد دانه در شرايط فعاليت سن و عدم فعاليت سن داشتند. در نهايت در محدوده پژوهش انجام شده 3 ژنوتيپ شماره 1، 13 و 18 ژنوتيپهاي متحمل به سن در منطقه نيشابور و ژنوتيپهاي شماره 4، 7 و 15 حساس به سن و با وزن هزاردانه پايين بودند
چكيده لاتين :
The Sunn pest, E. integriceps, is the most important pest of wheat fields in Iran. In order to investigate the lines of Durum wheat in terms of resistance to E. integriceps, was conducted experimental in 2016, Neyshabour Research Center. The experimental design was a randomized complete block design with three replications. The treatments consisted of 20 genotype: 18 lines of durum wheat, two cultivars of Dena control and Parsi wheat cultivar. According to the results, the highest number of overwintered adults of E. integriceps was located in genotype 1 (Dena wheat) and the lowest in genotypes 12, 2 (Persian wheat) and 16. The highest number of damaged leaves was in genotype 11 and the lowest number was in genotypes 16, 10 and 6. Investigating the traits of number of sprouts showed that genotypes number 1 and 6 had the highest and lowest number of buds respectively. The days to spike emergence and number of days to physiological treatment were affected by the treatments. The highest number of days until the appearance of spike was genotype number 18 and the least of these traits were genotypes number 9, 1, 11 and 14. The maximum length of peduncle was recorded in genotypes Number 11, 9 and 15, and the lowest peduncle length was observed in genotypes1 (Dana), 16, 18 and 19. There was no significant difference between the 20 genotypes in terms of yield, biological yield and harvest index. Genotypes 1, 13 and 18, along with the important indices of Yp, Ys and GMP in the region with high production potential and low sensitivity to E. integriceps Genotypes adjacent to SSI and TOL sensitivity indexes (Genotyp 4) are also low 1000 seeds weight. Weight of 1000 grains in non-activity of E. integriceps condition (Yp) had a positive and significant correlation with geometric mean (GMP), stress tolerance index (STI) and yield index (YI). Weight of 1000 seeds in terms of activity of E. integriceps (YS), was a positive and significant correlation with all indices. Accordingly, the mean of productivity (MP), geometric mean (GMP), stress tolerance index (STI) and yeild index (YI) were the only indices that showed a positive and significant correlation with grain yield in terms of E. integriceps activity and E. integriceps inactivity. Finally, within the scope of the study, three genotypes 1, 13 and 18 were sunn pest tolerant genotypes in Neyshabur region and genotypes 4, 7 and 15 were susceptible to sunn pest with lowest 1000 seeds weight.
