نقد و بررسي فقهي - حقوقي اعتبار زماني مصوبات مجمع تشخيص مصلحت نظام

Jurisprudential-legal Review of the Validity of the Approvals of the Expediency Council

مسئله فقه و مصلحت از مسائل بحث انگيز فقهي- اصولي است كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي به دلايل عملي پيش روي فقها و متفكران رخ نمود. در قانون اساسي 1358، قانونگذاري توسط مجلس مقيد به عدم مغايرت با شرع و قانون اساسي اعلام و بر همين اساس نهاد شوراي نگهبان جهت پاسداري از اين امور تعيين گرديد. در عمل، مجلس با توجه به مصالح و ضرورت‌ها قوانيني را تصويب مي‌نمود كه با مخالفت شوراي نگهبان روبه‌رو مي‌گرديد و همين امر موجب تنش‌ها و بن بست‌هايي در كشور مي‌گرديد. پس از مواردي از دخالت‌هاي موردي رهبر فقيد انقلاب جهت حل چنين معضلاتي، به ابتكار ايشان و به موجب فرمان بهمن ماه 1366 نهادي به نام «مجمع تشخيص مصلحت نظام» ايجاد گرديد كه در بازنگري قانون اساسي 1368جايگاه قانوني يافت. طبق مبناي تشكيل مجمع، مجمع حق قانونگذاري ابتدايي ندارد و مصوبات آن بايد موقتي و مادام‌المصلحه باشد نه دائمي، اموري كه تاكنون مغفول مانده و نياز به توجه و اهتمام ويژه دارد. در اين مقاله ضمن بررسي مختصر مبناي فقهي مصلحت و بسترهاي پيدايش مجمع تشخيص در نظام حقوقي ايران، اعتبار زماني مصوبات مجمع و رويه عملي آن مورد بررسي و نقد قرار خواهد گرفت.

Jurisprudence and expediency are controversial issues that took place after the Islamic Revolution before the jurists and thinkers for practical reasons. In the 1979 constitution, legislation by Parliament was limited to the compatibility with the Islamic law and constitution, and thus the Guardian Council was determined for the maintenance of this state of affairs. In practice, Parliament had passed laws according to the expediency and necessity that were met with Guardian Council opposition, and during this period, there were tensions and impasses in the country. Expediency Council was created after instances of interference with the late leader of the revolution to solve such problems, for his initiative and according to his Command on 6 February 1988. This entity in the 1989 revision of the constitution has been a legal status.This paper reviews the fundamentals of jurisprudence expediency, the genesis of the Expediency Council, and the most important duty of this council.