بررسي عوامل مؤثر بر پذيرش توأمان الگوي كشت و كاهش بهره‌برداري از آب‏هاي زيرزميني با استفاده از رويكرد اقتصاد نهادي جديد: مطالعه موردي سيب‏ زميني‏ كاران شهرستان دهگلان

پژوهش حاضر با هدف بررسي رفتار كشاورزان در پذيرش الگوي كشت توأم با كاهش ميزان بهره برداري از منابع آب زيرزميني و ارائه مدلي براي بهبود آن در مناطق روستايي شهرستان دهگلان انجام شد. روش تحقيق تلفيقي (كمي كيفي) بود و براي جمع آوري داده ها، از پرسشنامه و مصاحبه نيمه ‏ساختارمند استفاده شد. روايي و پايايي پرسشنامه، به ‏ترتيب، از طريق پانل متخصصان و آلفاي كرونباخ (0.78) آزمون شد. تعيين حجم نمونه (254 نفر) با استفاده از جدول بارتلت و به روش نمونه ‏گيري طبقه ‏بندي صورت گرفت. براي انجام مصاحبه نيز تعداد 46 نفر از اساتيد دانشگاه، كشاورزان آگاه و كارشناسان به روش زنجيره ه اي انتخاب شدند. نتايج نشان داد كه متغيرهاي درآمد در هكتار، هزينه مبادله، مشاركت مستقيم در بازار، تجربه توليد و تنوع فعاليت ها تأثير معني دار در پذيرش الگوي كشت دارند؛ از سوي ديگر، شاخص بهره وري آب، هزينه مبادله، مقياس توليد، تنوع فعاليت ها و تعديل پروانه چاه آب، به طور معني دار، بر شاخص بهره برداري از آب زيرزميني مؤثرند؛ همچنين، عوامل پيش‏ران در مدل نهايي براي افزايش پذيرش الگوي كشت توأم با كاهش بهره برداري از آب زيرزميني عبارت‏اند از مشاركت كشاورزان در بازار، شهرت و تفكيك مالكيت زمين و چاه. بر اساس نتايج تحقيق، پيشنهاد مي شود كه شوراي حفاظت از منابع آب شهرستان، با پيگيري تفكيك مالكيت ها براي تعديل حجم آب مجاز چاه ها، علاوه بر شاخص هاي مندرج در دستورالعمل، از حسن شهرت و رفتار كشاورزان در توليد و عرضه محصول به بازار نيز استفاده كند.