تعيين الگوي بهينه‌ كشت محصولات كشاورزي در شهرستان ملاثاني: كاربرد مدل بهينه‌سازي چندهدفه استوار

در مطالعه حاضر، براي تعيين الگوي بهينه كشت اراضي شهرستان ملاثاني واقع در استان خوزستان، از مدل برنامه‌ريزي چندهدفه خطي شامل اهداف اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي با در نظر گرفتن عدم اطمينان به ‏صورت مجزا و توأم، در دو مرحله جداگانه، استفاده شد. در مرحله اول مطالعه، از عدم اطمينان موجود در داده‌ها چشم‌پوشي شد، اما در مرحله دوم، با لحاظ كردن اين ويژگي، بررسي نتايج هر كدام از آنها جداگانه صورت گرفت. پس از گردآوري داده‌هاي پژوهش از ارگان‌هاي دولتي براي سال زراعي 961395، مدل‌هاي مورد نظر در نرم‏افزار GAMS كدگذاري شدند. طبق نتايج مرحله اول، افزايش سطح زير كشت جو از چهار هزار هكتار به 5.74 هزار هكتار (43.55 درصد) و سبزيجات از صي‏صد هكتار به 410 هكتار (37.38 درصد) و همچنين، كاهش سطح زير كشت كلزا در الگوي كشت چندهدفه از پانصد به 120 هكتار (75.34 درصد) و كاهش سطح زير كشت گندم نيز 12.43 درصد ارزيابي شد. نتايج مرحله دوم حاكي از وجود يك رابطه متقابل بين منافع حاصل از الگوي كشت بهينه و سطح محافظت از آن در مقابل داده‌هاي نامطمئن بود، به ‏گونه ‏اي كه با افزايش سطح انحراف از محدوديت از ده تا پنجاه درصد، مقدار سود ناخالص 2.5 درصد كاهش مي‌يابد. نتايج پژوهش حاضر مي‌تواند به تصميم‌گيرندگان بخش كشاورزي در دستيابي به هدف كسب بيشترين سود (كه به‏طور متوسط، پنج درصد بيشتر از الگوي كشت فعلي برآورد شده است)، با در نظر گرفتن چند هدف متفاوت كمك كرده، از هدررفت منابع كمياب و باارزش جلوگيري كند.