بررسي و نقد گزارش‌هاي بَدء‌الوحي با تأكيد بر نقش حضرت خديجه سلام الله عليها

بدء‌الوحي از پديده‌هاي مهم مربوط به نزول وحي است كه دو نكته در آن مورد توجه است: چگونگي مواجهۀ پيامبر صل الله عليه و آله و سلم با امين وحي و تأييد حضرت خديجه سلام اله عليها دربارۀ پيامبري آن حضرت. در اين‌باره شاهد تناقضاتي درون‌ متني بين گزارش‌ها و تعارض آنها با مباني قرآني هستيم كه كشف حقيقت، نيازمند نقد و بررسي سندي و دلالي روايات است. در اين نوشتار، با روش توصيفي ـ تحليلي، به اعتبار‌سنجي محتوايي و سندي اين گزارش‌ها دربارۀ‌ چگونگي مواجهۀ پيامبرصل الله عليه و آله و سلم و چرايي اعطاي نقش تأييدكنندگي به حضرت خديجه سلام اله عليها پرداخته مي‌شود. در ‌اين‌باره، روايتي در تفسير منسوب به امام عسكري عليه السلام موجود است كه به‌لحاظ سندي براساس ديدگاه مبنايي دربارۀ اين تفسير بايد داوري شود؛ اما به‌لحاظ محتوايي، داراي مضامين عالي و منطبق با مباني شيعي است. از صحابه و تابعين نيز دو دسته گزارش وجود دارد كه تنها گزارش‌هاي جابربن‌عبدالله از نظر سندي و دلالي معتبرند و مابقي از نظر سندي ضعيف و از نظر دلالي متناقض با يكديگر و متعارض با مباني قرآني و روايي‌اند. همچنين روشن شد كه دو عامل موجب برجسته‌سازي نقش حضرت خديجه سلام اله عليها در اين جريان شده است: 1. جايگاه ايشان كه مطالب هرچند ناصحيحِ دربارۀ ايشان را باورپذيرتر مي‌كند؛ 2. آل‌زبير، كه عموزادگان آن حضرت بودند، با تكريم ايشان به ارتقاي منزلت خويش در تاريخ اسلام مي‌پرداختند.