اخلاق زيست محيطي يا انسان محوري: بوم نقد تطبيقي با نگاهي به سپهري و امرسن

Environmental Ethics versus Anthropocentrism: Comparative Ecocriticism

از رويكردهاي تازه در حوزۀ نقد ادبي رويكرد بوم­نقد است كه به بررسي رابطۀ ميان انسان و طبيعت در ادبيات مي­ پردازد. هرچند تعداد قابل توجهي از آثار نظري و كاربردي در حوزۀ بوم‌نقد منتشر شده ­است، اما تاكنون توجه چنداني به پژوهش بوم­نقد تطبيقي نشده­ است. پژوهش پيش­رو تلاشي است براي گشودن باب چنين پژوهش ­هايي به زبان فارسي در فضاي دانشگاهي ايران. شاعر معاصر ايران، سهراب سپهري در اشعارش بارها به عناصر طبيعت اشاره مي ­كند. شاعر و فيلسوف آمريكايي، رالف والدو امرسن نيز از طبيعت به عنوان موضوع آثارش استفاده مي­ كند. به دليل اهميّت طبيعت در آثار اين دو شاعر، كاربست رويكرد بوم­ نقد دريچۀ تازه ­اي را بر انديشۀ اين دو شاعر و آثار ايشان خواهد گشود. اگرچه بهره ­مندي دو شاعر از طبيعت براي آفرينش هنري به شباهت هايي منجر شده ­است، امّا نگاه آن دو به طبيعت باهم تفاوتي نيز دارد كه مهم­ترين آن تفاوت ديد مدرن انسان ­محور امرسن با اخلاق زيست­ محيطي پست مدرن سپهري است. رويكرد بوم ­نقد تطبيقي مي­ تواند با بررسي اين نگاه­ هاي متفاوت، مناسب ترين نگاه را براي شرايط زيست­ محيطي امروز شناسايي كند و به خوانندگان ادبيات بشناساند.

Belonging to the binary opposition man/nature, nature is a common subject in world literature. Ecocriticism, interdisciplinary study of the relationship between human beings and the environment, provides literary criticism with a fresh approach to literature. Although a significant number of theoretical and practical works have been published in the field of ecocriticism, just a few works have so far employed a comparative ecoctitical approach. The present paper employing such a comparative approach is groundbreaking in Iranian academia in that such a comparative study has not yet been published in Persian. Contemporary Persian poet, Sohrab Sepehri frequently referred to nature in his poetry. American poet and philosopher, Ralph Waldo Emerson employed nature as a subject of his works. Since nature is an important subject for the two figures, employing a comparative ecocritical approach will shed light on their works. Even though employing nature led to similarities, Sepehri’s approach toward nature is significantly different from that of Emerson.