زنانگي در غزل؛ تأملي در ويژگي‌ها و شاخصه‌هاي غزل زنانۀ معاصر

حضور اندك شاعران زن در تاريخ شعر فارسي و موانع و مشكلات موجود در راه آن ها براي نقش آفريني در حوزه هاي ادبي، باعث شده است كه جنبه هاي زندگي زنان در ادب فارسي، نمودها و نمونه هاي چنداني نداشته باشد. بخش مهمي از اين مساله را بايد زاييده ساختار فكري، فرهنگي و اجتماعي حاكم بر جامعه ايران دانست كه از ديرباز مجال چنداني براي حضور زنان در عرصه اجتماع و به تبع آن شعر و شاعري و نيز بيان عواطف و احساسات شخصي آنان نداده است. در روزگار پس از عصر مشروطه و همگام با تحولات رخ داده در دنياي معاصر به تدريج زمينه ها و بسترهاي لازم براي حضور هر چه بيشتر زنان در عرصه جامعه و به تبع آن ادبيات فراهم شد؛ به طوري كه زنان در دهه هاي اخير حضور چشم گيري در انتشار اشعار خود داشته اند. در اين پژوهش با روش تحليلي - انتقادي، ضمن ارايه چشم اندازي از شكل گيري و تكامل غزل زنانه، سعي شده است با بررسي مجموعه اشعار غزل سرايان زن معاصر، ويژگي ها و شاخصه هاي اصلي غزل آنان در محورهاي زباني، تصويري، عاطفي، عشق ورزي و... تحليل و بررسي شود. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد كه گرچه برخي از شاعران زن معاصر، هنوز هم آن چنان كه بايد و شايد، نتوانسته اند خود را از سيطره سنت ها و حاكميت تفكر مردسالار جدا كنند؛ اما بسياري از شاعران نسل جديد در دهه هاي اخير توانسته اند با گذر از موانع و تابوهاي روزگاران گذشته، لايه هاي پنهان ذهن و ضمير خود را به نمايش بگذارند و در زمينه هاي زباني، تصويري، محتوايي و... به هويتي قابل اعتنا دست يابند. آنان حتي در حوزه بيان افكار و عواطف عاشقانه، كه خطرخيزترين نقطه شعري آنان بوده است، به صراحت و جسارتي قابل توجه رسيده اند كه به خوبي ساحت هاي عشق ورزي زنانه را به نمايش مي گذارد.