تحليل روايت شناسانه نگاره «گذر سياوش از آتش» از شاهنامه شاه طهماسبي، بر مبناي الگوي پراپ

The narrative analysis of the Painting of "Siavash passage of fire" from Shah Tahmasebi's Shahnameh, based on Prop's pattern

ادبيات روايي در ايران همواره به عنوان يكي از منابع اصلي الهام براي بسياري از هنرها بوده است؛ در اين ميان سهم هنرهاي تجسمي ‌و نمايشي بيش از ساير هنرهاست. وابستگي نقاشيِ ايراني به ادبيات به گونه‌اي بوده است كه نقاشي ايراني تا اواسطِ عصر صفوي به عنوانِ زيرمجموعه‌اي از هنر«كتابت» دسته‌بندي مي‌شده كه كاركردِ اصلي آن تصويرسازي روايت‌هاي ادبي بوده است. در فرايند چنين ترجماني بسياري از مولفه‌هاي روايي اثرِ مبدا به دليل ماهيت بستر مقصد، دچار تغير و تحول مي‌گردد. در پژوهش پيش رو سعي مي‌شود سير تحول و تطور روايي يكي از اين مضامين را در فرايند ترجمه از ادبيات به نقاشي بررسي نماييم. اين پژوهش به شيوۀ توصيفي تحليلي و با استفاده از روش تحليل محتواي كمي با تكيه بر نظريه روايت شناسي پراپ انجام شده است. هدف تحقيق شناخت و تحليل نشانه‌هاي تصويري و چگونگي ارتباط آنها با متن روايي در طول فرآيند ترجمان مي‌باشد. گردآوري مطالب به روش كتابخانه‌اي بوده است. مضمون مورد نظر «گذر سياوش از آتش» است و بستر مبدا فرايندِ ترجمانيِ تحقيق، شاهنامه فردوسي مي‌باشد. همچنين بستر مقصد، نگاره‌اي با همين عنوان در شاهنامه شاه طهماسبي مي‌باشد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه ماهيت و بسامد نقش‌ويژه‌‌هاي داستان، متناسب با ويژگي هاي بستر مقصد (نگارگري) تغير مي‌كند. در واقع هنرمند نگارگر بر‌اساس قابليت‌ها و محدوديت‌هاي رسانۀ مقصد و نيز ذوق هنري خود بر پي‌رفت‌هايي از داستان تاكيد مي‌كند كه در روايت فردوسي از بسامد بالايي برخوردار نيستند.

The narrative literature in Iran has always been one of the main sources of inspiration for many arts. In the meantime, the contribution of visual arts and drama is more than other arts. Accordingly, painting and cinema create the strongest link with literature, and in a fruitful effort, they offer valuable literary materials in a new garb, tailored to the needs of the day and in the form of a new media. Undoubtedly, in this transaction, the theme is also evolving due to the capabilities and features of the destination. Such developments, if intelligently and consciously recognized by the artist and the critic, are not only not considered shortcomings, but can also be added to the original value of the theme. With such a necessity and purpose in the present research, we try to examine the developments of the media and, of course, the sign of the narrative of the "passage of Siavash of Fire" from literature to painting. This research is descriptive-analytic and based on Propchr('39')s pattern. The results indicate that the frequency of the role of the special features of the story varies according to the characteristics of the destination media (painting). In fact, the artist painter based on his artistic taste emphasizes the consequences of the story, which is not very frequent in Ferdowsichr('39')s narrative.