ادوارد براون ‌در حاشيۀ سنّت شرق‌شناسي

شرقي ها در آثار شرق شناسان اغلب مردماني نابالغ، ناتوان از اداره كردن خود و نيازمند قيم به تصوير كشيده شده اند. بازنمايي اين تصاوير براي مشروعيت دادن به قدرت غرب است و شرق (بر اساس رابطه ديالكتيك دانش / قدرت از منظر فوكويي) به صورت انساني فاقد عقلانيت مدرن نشان داده مي شود؛ به همين دليل نيازمند قيم و هدايتگر است. اين نوع تصاوير از گزاره هاي بديهي در سنت مسلط شرق شناسي به شمار مي رود؛ اما در كنار اين تصاوير، برخي شرق شناسان، تصويري مبتني بر بيداري و بلوغ ايرانيان ارايه كرده اند. اين تشتت تصاوير از تعدد سنت هاي شرق شناسي (و نه يكدستي آن) نشان دارد. هدف اين پژوهش به چالش كشيدن تصوير شرق در سنت شرق شناسي مسلط است. يكي از راه ها، به متن آوردن نگاه شرق شناساني است كه در حاشيه سنت حاكم شرق شناسي قرار گرفته اند. اين امر اعتبار تصوير در گفتمان مسلط را مخدوش و در نتيجه، سنت شرق شناسي را از يكدستي خارج مي كند. از كساني كه به گزاره هاي بديهي سنت شرق شناسي در آثارش نپرداخته، ادوارد براون است. بازنمايي تصوير ايران در رويكرد براون، آن تصوير كليشه اي مبتني بر فقدان عقلانيت مدرن ايرانيان در گفتمان شرق شناسي را بر هم ريخته است. از ديدگاه براون، روحيه و افكار ايراني ها در عصر مشروطه، در اندك زماني، پيشرفت هاي برجسته اي كرد. او ترقي فكر ايرانيان را در زدودن تحميل هاي ستمگرانه غربيان و قاجاريه و بيداري نسبت به مسووليت تاريخي خود كه آغاز حركتي خردمندانه است ستايش كرده است.