بررسي و تحليلي بر آداب و اخلاق شكار حيوانات در عصر صفويه

A Study and Analysis of the Animal Hunting Etiquette and Ethics in the Safavid Era

شكار حيوانات در عصر صفوي، به دليل علاقه مفرط پادشاهان اين سلسله، از اهميت وافري برخوردار شد كه رسوم، تشكيلات و آيين­ هاي درباري، مناصب و ابزار، آداب و ايام شكار و نيز بازتاب آن در ذوق و آثار هنري و احكام مذهبي و فقهي را شامل گرديد كه به نوعي فرهنگ، اخلاق و آداب شكار را به وجود آورد. پژوهش حاضر به روش تاريخي توصيفي- تحليلي و مبتني بر منابع دست اول تاريخي، سفرنامه ­ها و نسخ­خطي، با عطف به نظريات حوزه اخلاق محيط­زيست و شكار، پيامدهاي زيستي و انساني آن را در روند تاريخ صفويان بررسي كرده است و به اين سوالات مي‌پردازد كه انگيزه و فرآيند شكار در عصر صفوي چگونه بوده و مخاطرات آن بر محيط­زيست و گونه­ هاي حيواني ايران تا چه اندازه­اي بوده ­است؟ يافته ­هاي اين پژوهش نشان مي­دهد كه پادشاهان صفويه شكار را علاوه بر منبع غذايي، شامل فراگيري فنون رزمي، تفريح،سرگرمي و بزم، تشخّص و مشروعيت يافتن و اقناع حس افتخارجويي و جاه­طلبي مي­دانستند اما با رويكرد اخلاق «انسان­محوري» در شكار و محيط زيست، و با در نظر گرفتن الگوبرداري حاكمان صفوي و بي­توجهي به اعتدال در شكار و استمرار و انتقال اين ميراث به دوره ­هاي بعدي، پيامدها و تبعات مخرّبي را به وجود آوردند كه باعث تلفات انساني، خسارت­ هاي محيط زيستي درباره گونه­ هايي از حيوانات شد.

Animal hunting in the Safavid era, due to the extreme interest of the kings of this dynasty, became very important. The hunting customs, organizations and rituals, positions and tools as well as the hunting days were reflected in the taste and works of art and also in the jurisprudential and religious rulings. This created a kind of culture, ethics and hunting etiquette. The present article uses a descriptive-analytical historical method to study the first-hand historical sources, travelogues and manuscripts. With reference to the theories in the field of environmental ethics and hunting, this study examines the hunting biological and human consequences in the course of the Safavid history. It addresses the questions of what was the motivation and process of hunting in the Safavid era and to what extent it endangered the environment and animal species of Iran. The findings of this study show that the Safavid kings considered hunting as a source of food, learning martial arts, recreation, entertainment and feasting, recognizing and legitimizing and convincing a sense of pride and ambition. But with an ethical human-centered approach in hunting and the environment, and by taking the example of the Safavid rulers and neglecting moderation in hunting and the continuation and transfer of this heritage to the later periods, they created devastating consequences that resulted in the human casualties and the environmental damages to some animal species.