كليدواژه :
تبريز , دوره صفويه , دوره قاجار , زلزله , مرگ‌ومير
چكيده فارسي :
رشد و شكوفايي شهر تبريز به علت مركزيت سياسي و استقرار در مسير تجاري چندان نپاييد و وقوع حوادث و بلاياي طبيعي به‌ويژه زمين‌لرزه، در كنار تهاجمات همسايه غربي زمينه افول شهر را فراهم آورد. در دوره‌اي سيصدساله هشت زلزله بزرگ و شيوع بيماري‌هاي مسري بر عرصه‌هاي مختلف حيات شهري اثر نهاد. حوادث مختلف به‌ويژه زمين‌لرزه علاوه بر تخريب چندين‌باره شهر و مرگ‌ومير گسترده با پيامدهاي اجتماعي كوتاه و بلندمدت همراه شد. در جستار حاضر تلاش مي‌شود با روش توصيفي تحليلي و تكيه‌بر مطالعات كتابخانه‌اي پيامدهاي اجتماعي بلاياي طبيعي به‌ويژه زمين‌لرزه را به‌عنوان متغيري مستقل بر حيات اجتماعي ساكنان تبيين و پاسخي به سؤال اصلي داده شود. بروز بلاياي طبيعي به‌ويژه زمين‌لرزه در دوره زماني برآمدن صفويه تا قاجار در تبريز با چه پيامدهاي اجتماعي همراه بوده است؟ به نظر مي‌رسد تخريب بافت كالبدي، كاهش جمعيت، مشكلات رواني، انحرافات اجتماعي، خرافات، مشكلات اقتصادي، مهاجرت و عدم ميل به بهبود وضعيت سكونتگاه‌ها از پيامدهاي كوتاه و بلندمدت حوادث طبيعي بوده است.
چكيده لاتين :
The growth and prosperity of Tabriz, due to its political centrality and settlement among commercial route, did not last for long time. Besides, accruing of natural disasters, particularly, earthquakes, along with invasion of western neighbors led to the decline of the city. During a three-hundred-year period, eight major earthquakes happened and outbreaks of contagious diseases affected different areas of civil life. Various happenings, especially earthquakes, not only did destruct the city several times, but it also led to widespread death tolls which had some short and long-term social consequences. The present study, by applying descriptive-analytical method, attempts to explain the social consequences of natural disasters, particularly earthquakes, as an independent variable on the social life of the inhabitants; besides, it tries to answer the main question of the paper: What are the social consequences of natural disasters, particularly earthquakes, during the period of Safavid-Qajar rise in Tabriz? It is estimated that physical structure degradation, population decline, psychological problems, social deviations, superstitions, deterioration of living conditions, migration and unwillingness to improve accommodation conditions were the short and long-term consequences of natural disasters.
