سوء مديريت در ايران عصر قاجاريه: تشكيلات آستان قدس رضوي (1334-1335 ﻫ . ق)

Mismanagement in the Qajar Iran: Āstān-i Quds-i Radhawī Organization, Administration of the Shrine of Imam Ridhā (AS), 1916-1918/1334-1335 AH

ناكارآمدي تشكيلات اداري در عصر قاجاريه موضوعي پوشيده نيست، بويژه آن كه در واپسين دهه هاي عمر اين سلسله به اشكال مختلف كاملا به چشم مي آمد. در مورد قصور يا تقصير وزارتخانه ها و كاركنان آنها در دهه هاي نخستين سده بيستم/ دهه هاي 1320 و 1330 ﻫ . ق اطلاعات كافي در دست است. با وجود اين، بي كفايتي اداراتي كه تحت نظارت مستقيم شاه قرار داشتند، كمتر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر به بررسي سرقت قرآني منسوب به حضرت سجاد (ع) از درون ضريح امام رضا (ع) اختصاص دارد كه تحت مديريت تشكيلات آستان قدس رضوي قرار داشت. اين مورد با داشتن طبيعت ديني، همان گونه كه انتظار ميرود، خبر داغ مطبوعات گرديد (1334-1335 ﻫ . ق). اين رويداد همچنين موجب طرح موضوع اداره تشكيلات آستان قدس و نظارت بر آن شد كه بيرون از حيطه دولت، از مؤسساتي بود كه در حوزه مسئوليت مستقيم شاه قرار داشت. در پي اين سرقت كاستي هاي مديريتي آستان قدس به گونه اي جدي مورد توجه قرار گرفت. يافته هاي پژوهش حاضر نشان مي دهد كه آنچه رخ داد نتيجه سوء مديريت مزمن در تشكيلات ديني ـ سياسي مهم آستان قدس بود كه تحت رياست شخص شاه قرار داشت. اگر چه اطلاع عموم از ناكارآمدي آستان قدس راه را براي اصلاحات ساختاري در اين تشكيلات هموار مي كرد، اين مهم در همان فرصت مناسب محقق نگرديد.

The inefficiency of the bureaucratic administration in the Qajar era is not an issue, especially as it was quite evident in the last decades of life of this dynasty in various forms. There is enough information available on the failure or fault of the ministries and their staff in the first decades of the twentieth century/1320s and 1330s AH. However, the incompetence of the offices under the direct supervision of the Shah has received less attention.
The present study is concerned with investigating theft of a copy of the Quran writing of which attributed to Imam Sadjdjād (AS) from above the tomb of Imam Ridhā (AS) that was under management of Administration of the Shrine of Imam Ridhā (AS) or Āstān-i Quds-i Radhawī Organization, (1334-1335 AH). Having religious nature, this case, as expected, became the hot news of the press. The incident raised also the issue of managing and overseeing the Āstān-i Quds Organization which outside the realm of government, was one of institutions under the Shah's direct responsibility. As a result of this theft, Āstān-i Quds management's shortcomings were taken seriously. The findings of the present study indicate that what happened was the result of chronic mismanagement in the important religio-politico establishment of Āstān-i Quds, which was headed by the Shah himself. Although public awareness of Āstān-i Quds inefficiency paved the way for structural reforms in the organization, this was not realized at the appropriate time.