زنان و برنامه تجدد عصر ناصري (مطالعه موردي سفرنامه هاي ناصرالدين شاه)

Women and modernity's thought (case study the Naser Al Din Shah diaries)

در دوران قاجار اقدامات گسترده‌اي براي جبران عقب‌ماندگي ايرانيان از تمدن غربي صورت گرفت. ابتدا اصلاحات نظامي و در ادامه اصلاح ديوانسالاري و انتظام دولت در دستور كار قرار گرفت. مرحله سوم، اصلاحات اجتماعي بود كه در دوره ناصري اجرا شد. به سياق برنامه‌هاي پيشين، برنامه تجدد اجتماعي نيز اصلاح از بالا به پايين بود و اجراي آن به حمايت طبقه حاكمه و شخص شاه نياز داشت. به همين منظور مصلحان اجتماعي، طرح سفرهاي شاه به غرب را تدارك ديدند. اين اصلاحات بايد منجر به تحول اساسي در بافت جامعه و شيوه زيست مردمان اعم از زن و مرد مي‌شد اما در عمل آنچه كه اتفاق افتاد ناديده گرفتن زنان در اين پروژه بود. اين مقاله با روش توصيفي–تحليلي و از خلال مطالعه موردي سفرنامه‌هاي ناصرالدين‌شاه مي‌كوشد به اين سوالات پاسخ دهد زنان چه نسبتي با برنامه تجدد عصر ناصري داشتند و چرا از اين پروژه حذف شدند؟ مقاله استدلال مي‌كند كه ديدارهاي شاه و نوشته‌هاي وي مويد اين نكته است كه تغيير وضعيت اجتماعي و اقتصادي زنان از رئوس برنامه تجدد بوده اما عواملي مانند عرف مردسالار، شريعت حامي اين عرف، ذهنيت سنتي زنان آن دوره و تربيت و باورهاي شاه در نهايت به حذف زنان از اين پروژه منجر شده است.

During the Qajar era, extensive measures were taken to compensate for the undeveloped Iranian of western civilization. Firstly, the military reforms were done and then the plan of bureaucracy’s improvement and government discipline was reformed. The third stage was social reform that took place during the Naseri era. This reforms, like previous programs needed to be modified from up to down society, so that social reformers prepared a plan for the Shah’s travels to the west. Although, These reforms should have led to a fundamental change in the heart of society and the way of life of people, both men and women, in real what happened was that women were ignored in this process. The research have tried with a descriptive-analytic method through a study of diary’s Nasser Al Din Shah the position of women in program’s modernity that’s why they were eliminated from this project. The research claim that some factors of patriarchal custom, religious (The Sharia that supports this custom), the traditional mentality of women and finally the Shah’s upbringing and his belief led to the removal of women from this project.