كليدواژه :
اهل سنت ايران , سلفي گري , جريان هاي اهل سنت , برنامه پژوهشي , لاكاتوش و قوميت , سياست و مذهب , هويت و تكفير , تك وارگي هويتي
چكيده فارسي :
مسئله اصلي اين مقاله چيستي منطق دروني، نگرش و رويكرد جريان هاي اصلي اهل سنت كشور به مقوله سلفي گري است. دنياي اسلام همواره شاهد شكل گيري جريان هاي مذهبي در شمايل مختلفي بوده است كه هر يك در تلاش اند قرايتي متفاوت از دين به دست دهند. جريان هاي مرتبط يا نماينده اهل سنت در ايران كه عموما در طيف هاي جريان هاي سياسي ، مذهبي و يا تلفيقي از اين دو دسته بندي مي شوند، سابقه ظهور و فعاليت طولاني در تاريخ معاصر كشور را ندارند و به دنبال گشايش فضاي سياسي و مذهبي پس از انقلاب اسلامي، در مناطق غرب و شرق كشور تشكيل شدند و به فعاليت سياسي و اجتماعي روي آورده اند. سوال اصلي پژوهش حاضر اين است كه مدلول و مثال سلفي گري در ايران امروز در ميان جريان هاي اصلي اهل سنت به چه صورتي قابل تبيين است؟ نگارنده اين تحقيق از برنامه پژوهشي «لاكاتوش» به عنوان روش تحقيق بهره برده و تلاش كرده است جريان هاي عمده اهل سنت كشور را به مثابه يك «برنامه پژوهشي سلفيت» مورد پرسمان قرار دهد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه جريان هاي جماعت تبليغ، جماعت دعوت و اصلاح و مكتب قرآن، به عنوان جريان هاي عمده اهل سنت ايران، در چارچوب برنامه پژوهشي سلفيت به تبيين قرايت خود از نظر و عمل مذهبي و سياسي پرداختند. بنابراين بررسي كيفيت خوانش اين جريان ها از سلفي گري به عنوان يكي از ابزارها و منابع هويت ساز در راستاي اعلام موجوديت در فضاي سياسي-مذهبي اهل سنت كشور، در اشكال مختلف موضوعيت مي يابد. با وجود هم نوايي اين جريان ها با سلفي گري، به دليل جرح و تعديل هاي نظري و همچنين تاثيرپذيري از شرايط عيني سياسي و اجتماعي ملي و فراملي اين جريان ها، از هسته سخت سلفي گري كه داراي مولفه هاي اساسي چون تك وارگي هويتي، ظاهرگرايي تفسيري، حديث گرايي صرف، تفسير افراطي از توحيد، جهادگرايي، خشونت، تكفير ديگر مذاهب، جزميت اجتماعي و آرمان گرايي مبتني بر سياست نجات است، خارج شده و به قرايتي خاص از سلفي گري از نوع ميانه رو با مولفه هاي خاص خود در برنامه پژوهشي سلفيت روي آورده اند.
چكيده لاتين :
This study's main issue is internal logic, attitude, and the mainstream of Iranian Sunni's currents to Salafism. The Islamic world has witnessed the formation of religious currents in various forms in which they are trying to give a unique interpretation. The Sunni's representative currents in Iran, which are generally classified in the range of political, religious, or both, don't have a long-term background in the contemporary Iranian era since opening the political sphere amid the Islamic revolution in 1979. meanwhile, they formed In the East and West of Iran and turned the socio-political activities. The main question of the current study is related to how Salafism's example could be explained among the main Sunni currents? The author has used the Methodology of Scientific Research Program (MSRP) as a method and has tried to study the Sunni's mainstream currents within Salafi Research Program. The research shows that Tablighi Jamm'at, Iranian Call and Reform Organization, and Maktab -e Quran as the mainstream of Sunni's current in Iran. They explained their political-religious point of view within the framework of the Salafism research program. However, it's significant to study the visions of preceding currents of Salafism as a means or source of identity to declare their existence in the socio-political sphere in Iran. Despite belonging to Salafism due to theoretical changes and being influenced by national and international conditions, they were far from the Hard Core of Salafism, which has essential components named identity absolutism, interpretationism, extremist reading of Towhid, Jihadism, Takfir, social dogmatism, and Idealism based on the policy of salvation. Instead, they have turned to a particular reading of Moderate Salafism.
