نگرش‌ها در زيبايي‌شناسي منظر شهري

Attitudes in Urban Landscape Aesthetics

زيبايي منظر شهري داراي ابعاد مختلف و معيارهاي متعددي مي‌باشد كه عقايد و ديدگاه‌هاي متفاوتي نيز درباره آنها وجود دارد. اين پژوهش در پي شناسايي اين نگرش‌ها در زيبايي‌شناسي منظر شهري به‌ويژه در مقياس خرد يعني فضاي شهري مي‌باشد. در اين راستا نخست با مطالعات اسنادي و ميداني 61 معيار ارزيابي زيبايي منظر شهري تدوين گرديد و سپس در قالب روش Q مشاركت‌كنندگان به مرتب‌سازي اين معيارها در جدول رتبه‌بندي كيو پرداختند. پس از گردآوري اطلاعات و به كمك نرم‌افزار SPSS با روش تحليل عاملي كيو، همبستگي بين افراد بررسي گرديد. سپس با استفاده از روش مؤلفه‌هاي اصلي و چرخش واريماكس 10 عامل استخراج شدند. تفسير اين عامل‌ها منجر به شناسايي نگرش‌هاي 1- محافظه‌كارانه و سنتي، 2- جزءنگر و طبيعت‌گرا، 3- فرد محور و نوگرا، 4- شهرت گرا و كل‌نگر، 5- عمل‌گرا و محيط محور، 6- معمارانه و تخصصي، 7- طبيعت‌محور و معناگرا، 8- اجتماعي و تجربه‌گرا، 9- كاربردي و جامعه‌گرا و 10- مدني و فرهنگ محور گرديد. به‌علاوه وجود نگاهي چندبعدي و توجه همزمان به ابعاد مختلف زيبايي منظر شهري در بيشتر ديدگاه‌ها نشان داد كه برخلاف تصور رايج، غالب شهروندان لزوماً تمركز خاصي بر ابعاد عمدتاً ذهني، ادراكي و معنايي ندارند. از سوي ديگر تمايز جنسيتي مشاهده‌شده در ميان نگرش‌ها را مي‌توان با نوع و سطح حضور، تجربه و مشاركت مردان و زنان در شهر مرتبط دانست كه باعث بروز دغدغه‌هاي متفاوت و در نتيجه ديدگاه‌هاي متباين در ميان آنها شده است.

The beauty of the urban landscape includes different aspects and various criteria on which there are different attitudes and opinions. This research sought to identify these attitudes in the aesthetics of the urban landscape, especially at the micro-scale, i.e. urban space. At first, 61 assessment criteria were adjusted, then participants arranged them in a Q diagram based on the Q method. After gathering data, the correlation between subjects was evaluated by SPSS software with the Q-factor analysis method and 10 factors were extracted using principal components analysis and varimax rotation. Interpretation of these factors leads to 10 opinions: 1.Conservative and Traditional, 2.Naturalist and Meticulous, 3.Person-centered and Forward-looking, 4.Holistic and Reputation-oriented, 5.Pragmatic and Environment-centered, 6.Specialized and Architectural, 7.Nature-centered and Semantic, 8.Experience-oriented and Social, 9.Community-oriented and Practical, 10.Civil and Culture-centered. Moreover, multidimensional opinions and simultaneous consideration to different aspects of urban landscape aesthetics in most opinions unlike current imagination showed that most of the citizens not necessarily focus on subjective and perceptive aspects. On the other hand, gender differentiation was observed among opinions which can be related to type and amount of presence and experience of them in the city that leads to contradictory attitudes among them.