شكار در كوهستان: رنگين نگاره هاي پناهگاه صخره اي تَكه در روستاي نرگسلوي عليا، بجنورد

نقوش صخره اي به شكل نقش كنده در بسياري از نقاط ايران ازجمله در مناطق وسيعي از خراسان بزرگ وجود دارد، اما رنگين نگاره ها يا نقوشي كه با رنگ ترسيم‌شده است، به دليل آسيب پذيري در برابر عوامل جوي، فقط در شرايط خاصي ازجمله داخل غارها و اشكفت ها در چند منطقه از ايران حفظ‌شده است و قديمي ترين مجموعۀ آن، در خراسان وجود دارد. در اغلب رنگين نگاره هاي كشف‌شده در ايران، ازجمله نقوش غارهاي پيش از تاريخي كوهدشت لرستان و ساير مناطق ايران، موضوع اصلي نقوش، صحنۀ شكار است و بر اساس وجود نقش ابزارهايي چون تير و كمان يا تفنگ و يا صحنه هايي مانند اسب و سوار در بين اين نقوش معيار روشني براي تاريخ گذاري نسبي اين مجموعه ها وجود دارد. بيشتر رنگين نگاره هاي شناسايي‌شده در ايران به دليل نمايش معيارهاي مشخصي همچون موارد مذكور نمي‌تواند از هزاره هاي اول يا دوم پيش از ميلاد قديمي تر باشد و برخي از آن‌ها نيز به دليل ويژگي هاي كاملاً غيرمعمول نگاره شناختي، آشكارا جديد و مربوط به چند سده پيش يا حتي دهه هاي اخير هستند. رنگين نگاره هاي متأخر، پيش از آنكه برخوردار از ارزش تاريخي باشند، از ديدگاه مردم شناختي و جامعه شناسي اهميت دارند. در اين پژوهش پس از مرور برجسته ترين رنگين نگاره هاي شناسايي‌شده در محدودۀ خراسان بزرگ و مناطق مجاور از ازبكستان گرفته تا پامير و آلتاي در مغولستان مجموعه رنگين نگاره هاي پناهگاه صخره­اي تَكه در حوالي بجنورد معرفي شده است. چنين به نظر مي رسد كه رنگين‌نگاره هاي تَكه به دلايل فني و نگاره شناختي، احتمالاً قديمي ترين مجموعه نقوش صخره­اي شناسايي‌شده در خراسان بزرگ و ايران است و با توجه به موقعيت قرارگيري در نقاط كوهستاني، احتمالاً به دست جمعيت‌هاي متحرك يا نيمه كوچرو ايجاد شده است.