ارزيابي ‌و مقايسه پايداري منابع دو ذخيره‌گاه جنگلي در استان همدان

در سال هاي اخير، كنترل و مديريت جنگل براساس تنوّع زيستي و موضوعات اقتصادي و اجتماعي و رابطه آن با توسعه پايدار بسيار مورد توجّه قرار گرفته است . هدف از نوشتار پيش رو ارزيابي و مقايسه پايداري منابع دو ذخيره گاه جنگلي دره سماق و بنه ازناوله ملاير در استان همدان است. در اين بررسي براي تعيين و اولويت بندي شاخص هاي مديريت پايدار جنگل در سطح محلّي از روش تركيبي ، شامل روش ارزيابي سلسله مراتبي و شاخص هاي پايداري دستورالعمل نشريه 505 سازمان جنگل ها و مراتع كشور استفاده شده است كه تنوّع زيستي به‌دليل امتياز كم در هردو ذخيره گاه و به ترتيب تدابير حقوقي و ساختار تشكيلات ، كاركردهاي اقتصادي و اجتماعي، كاركردهاي توليد جنگل، گستره منابع جنگلي، كاركردهاي حفاظتي با كمترين امتياز بيشترين تأثير را در ناپايداري دو ذخيره گاه جنگلي دارند. ذخيره گاه دره سماق با وزن نهايي 0.571 نسبت به ذخيره گاه بنه ازناوله با وزن نهايي 0.428 به دليل تنوّع زيستي و غناي گونه بهتر ، پايداري نسبي بيشتري دارد ؛ به طوري كه ذخيره گاه دره سماق با امتياز 51 داراي پايداري متوسّط است و ازناوله با 31 امتياز در وضعيّت ناپايداري قرار دارد. با توجّه به تفاوت و امتياز بيشتر شاخص هاي گستره منابع جنگلي، تنوّع زيستي، سلامتي و شادابي، كاركردهاي حفاظتي، كاركردهاي اقتصادي و اجتماعي، ذخيره گاه جنگلي دره سماق نسبت به ذخيره گاه بنه ازناوله، از پايداري بهتري برخوردار است. شاخص ها نشان دهنده اهمّيت مشاركت مردم محلّي در مديريت پايدار هردو ذخيره گاه است . به طوري كه عدم پذيرش اجتماعي، از مهم ترين دلايل ناموفّق بودن طرح ها و برنامه هاي احياي جنگل است . تلفيق تكنيك مدل سلسله مراتبي و شاخص‌هاي ارزيابي پايداري جنگل مي تواند ابزار مناسبي به منظور مديريت پايدار جنگل باشد