تعدّد دلالت‌ها‌ در غزليات حزين لاهيجي

كاربرد ابهام و ايهام در كلام، با تمهيد زمينۀ تنوع دلالت و به‌تأخيرافكندن روند فهم معنا، در رقم زدن ابعاد هنري اثر ادبي تأثير درخور اعتنايي برجاي مي‌ گذارد و به هر ميزان كه كلام از چنين شگردهاي بياني‌اي بي بهره باشد، با تبديل شدن به گزاره اي تك معنا، حيثيت هنري آن كاستي مي‌ گيرد. در مقاله حاضر، با چنين پيش فرضي، شعر حزين لاهيجي (1180-1103 ه .ق.) بازخواني و تعدد دلالت ها در سروده هاي او در دو سطح واژگاني و متني بررسي شده است. در سطح واژگان، صنايعي همچون ايهام و انواع آن، اتفاق، استخدام و جناس شبه‌اشتقاق، مرز دلالت‌هاي بيت را درمي‌ نوردد و گسترۀ معنايي تازه اي را به روي مخاطب مي‌ گشايد. اين بررسي مؤيد آن است كه در شعر او 192 مورد ايهام، ايهام تناسب و ايهام تضاد به‌كار رفته است. در سطح جمله و بيت نيز، انواع ابهام و تعدد دلالت ها و علل پديدآمدن آن، در سه گروه زباني، منطقي و لحني طبقه بندي شده و در هريك از آنها، شگردهايي كه شاعر براي آفرينش ابهام و تنوع دلالت به كار برده بررسي و تحليل شده است.