بررسي نقش شيوه‌هاي بلاغي اقناع در ايجاد تعليق در خسرو و شيرين نظامي

منظومه خسرو و شيرين نظامي گنجوي برجسته‌ترين اثر از نوع داستان‌هاي غنايي و بزمي در ادب فارسي است كه مخاطبان بسياري را مجذوب خود كرده است. اگرچه درباره ساختار روايت‌هاي اين منظومه پيش از اين مقالاتي منتشر شده، در زمينه استفاده از شگردهاي بلاغي براي اقناع مخاطب و در نتيجه ايجاد تعليق در اين اثر داستاني تحقيق خاصي انجام نشده است؛ ازاين‌رو، در بحث حاضر، نخست به تعريف اقناع در علوم مختلف و نقش آن در تاريخ فلسفه و بلاغت پرداخته ‌مي‌شود و سپس، با نگاهي گذرا به تعريف تعليق، روشن مي‌شود كه چگونه شگردهاي بلاغي مي‌تواند در خدمت تعليق داستاني قرار گيرد. شايان ذكر است كه تعليق‌ها در داستان خسرو و شيرين تا اندازه زيادي حاصل بهره‌گيري شاعر از شيوه‌هاي بلاغي‌اي است كه براي اقناع مخاطب به‌كار رفته است. اين تعليق، كه سبب هجران و دوري عاشق و معشوق در فواصل مختلف داستان مي‌شود و ازطرفي هم سبب پديدآمدن انتظار در خواننده مي‌شود، در برش‌هاي گوناگون داستاني به‌چشم مي‌خورد. در اين مجال، از دو علم معاني و بيان براي بررسي نقش اقناع در ايجاد تعليق استفاده شده است. از شگردهاي علم معاني، اغراض ثانوي كلام يعني تشويق و ترغيب، تحذير و هشدار، تكريم و تعظيم و به‌ويژه سرزنش و هشدار، و از شگردهاي بياني، اغراض تشبيه، استعاره، و تمثيل، نقش مؤثرتري در اقناع مخاطب و ايجاد تعليق ايفا كرده‌اند.