تحليل الگوهاي مكانيزماني اپيدمي ويروس‌ كوويد 19 و مخاطرات آن در ايران

كوويد 19 يكي از بيماري‌هاي واگيردار و عفوني قرن بيست‌ويكم است كه از اواخر دسامبر سال 2019 به‌صورت شيوع پنوموني از ووهان چين به سراسر جهان گسترش يافت. تحليل الگوهاي مكانيزماني ويروس ‌كرونا با استفاده از GIS در درك تفاوت توزيع جغرافيايي اين اپيدمي و نيز مطالعات اپيدميولوژيكي و بهداشت جامعه در كشور اهميت فراواني دارد. از اين‌رو بررسي جغرافيايي اين بيماري به‌منظور كنترل و پيشگيري آن ضروري است. در پژوهش كاربردي و توصيفي تحليلي حاضر، با استفاده از آمار فضايي به تحليل مكاني زماني و نيز مدلسازي پخش فضايي اپيدميولوژي ويروس‌ كرونا در كشور پرداخته شده است. جامعۀ آماري پژوهش، 31 استان كشور است كه داده‌هاي مبتلايان به ويروس ‌كرونا در دامنۀ زماني 3 اسفند 1398 تا 3 فروردين 1399 (21638 نفر) با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS تجزيه‌وتحليل شد. نتايج حاصل از خودهمبستگي فضايي نشان مي‌دهد كه استان‌هاي تهران، البرز، قم، مازندران، گيلان، قزوين، اصفهان، سمنان، مركزي و يزد در خوشۀ HH قرار دارند، بدين معنا كه تعداد مبتلايان به ويروس كرونا در اين استان‌ها بيشتر از ميانگين بوده كه 26/32 درصد استان‌هاي كشور را در بر مي‌گيرد. همچنين تحليل لكه‌هاي داغ در خصوص تعداد مبتلايان به ويروس‌ كرونا نشان داد كه استان‌هاي قم، تهران، گلستان، سمنان، اصفهان، مازندران و البرز در خوشه‌هاي‌ داغ و استان‌هاي بوشهر، ايلام و كرمانشاه در خوشه‌هاي سرد قرار دارند. نتايج تحقيق بيانگر آن است كه مهم‌ترين عامل جغرافيايي انتشار ويروس ‌كرونا در كشور، فاصله و مجاورت مكاني استان‌هاي درگير با اين بيماري بوده كه از الگوي پخش فضايي سازش‌پذير تبعيت مي‌كند. از اين‌رو ممنوعيت سفر به شهرهاي زيارتي به‌ويژه مشهد و ارائۀ خدمات سازمان‌ها و ادارات به‌صورت الكترونيكي و غيرحضوري با هدف كاهش حضور مردم در جامعه، پيشنهادهاي پژوهش حاضر به‌منظور كاهش شيوع بيماري كرونا در كشور است.