عنوان مقاله :
مقاله كوتاه: نردشير يا نردِ شير چيست؟
پديد آورندگان :
محمدي، امير سلطان دانشگاه اصفهان
كليدواژه :
شاهنامه , وجه اصح , نره شير , نردشير , نردسبز
چكيده فارسي :
شاهنامه متني منحصر به فرد است كه به خاطر كهنگي زبان و فضاي سرايش و دايرة وسيع واژگاني به خصوص واژگان نادر و خاص گاه كاتبان و مصححان را به چالش كشيده و لغزشگاه آنان گرديده‌است. در يكي از ابيات شاهنامه در داستان هنرنمايي زال نزد منوچهر بيت زير آمده‌است:
بينداخت و بگذاشت بر نرد شير
هم اندر تگ اسپ يك چوبه تير
البته اين بيت در طبع‌هاي ديگر عموماً به جاي وجه نردشير يا نردِ شير، وجه مانوس«نره شير» را مضبوط داشته‌اند. سواي اين بحث كه وجه اصح كدام يك از وجوه مسطور در نسخه‌هاست، گزارش و شرح شاهنامه‌پژوهان از اين وجوه و به تبع آن از اين بيت نيز ناصواب نمودار گرديده‌است. تمام ناسخان و مصححاني كه وجه نره شير را براي متن و شرح خود اختيار كرده‌اند، از يك نكتة زباني مهم مغفول مانده‌اند و آن اينكه «شير» در معناي حيوان درنده با ياء مجهول قرائت مي‌شده و شعراي متقدم آن را با «تير» كه با ياء معلوم بوده‌است، قافيه نمي‌كردند. حتي كساني كه نرد شير را اختيار كرده و شير را در معناي بزرگ يا نشانه‌اي از شمايل شير در ميدان سوار پنداشته‌اند، نيز همين خطا را كرده‌اند، زيرا به هر روي واژة قافيه را شير مفروض داشته‌اند. نردشير همان شيردار يعني درختي (دار) كه شير (صمغ و شيره) دارد كه نمونه‌هايي چون شجر الملحب، لبني و حليب در ذيل آن مي‌گنجد. اين درخت در داستان سياوش نيز آمده و به غلط به سبزنرد گشتگي يافته-است
چكيده لاتين :
no abstract
