معادل بصري بديع لفظي در خط نستعليق با تاكيد بر آثار استاد غلامحسين اميرخاني

Visual Representative of Verbal Creatiion as a Figure of Speech in Nasta'liq Calligraphy with an Emphasis on Artworks of Calligrapher Gholamhossein Amirkhani

يكي از وجوه اشتراك آثار ادبي هنري، به ويژه شعر فارسي و خط نستعليق، آهنگين بودن آنهاست. گذشته از ساختار زبان فارسي و فرم خط نستعليق كه موزون و لطيف است، شاعران و خوشنويسان از روش‌هايي براي آهنگين‌تر كردن آثارشان استفاده مي‌كنند كه در ادبيات، موضوع بديع لفظي است. هدف اين پژوهش كه به شيوه توصيفي–تحليلي و با رويكرد تطبيقي انجام شده، نشان دادن شباهت‌هاي اين روش‌ها در ادبيات فارسي و خوشنويسيِ خط نستعليق با وجود شيوه بياني متفاوت است. مساله اين است كه معادل‌هاي بصري آرايه‌هاي لفظي به چه صورت در خط نستعليق تجلي مي‌يابند؟ بدين منظور آثار خوشنويسي استاد غلامحسين اميرخاني به دليل سهولت دسترسي به آثار و همچنين توانايي ايشان در ارائه آثار با كيفيت در قالب‌هاي مختلف، مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. نتايج تحقيق مبين آن است كه خالقان آثار در دو حوزه متفاوت ادبيات فارسي و خط نستعليق از روش‌هاي مشابهي براي آهنگين‌تر كردن اثرشان استفاده مي‌كنند و اين شباهت در حدي است كه مي‌توان براي بسياري از ترفندهاي لفظي در ادبيات، معادلي بصري در خط نستعليق پيدا كرد.

Being melodic is one of the commonalities of literary works, particularly in Persian poetry and Nastaliq calligraphy. Apart from the structure of the Persian language and the Nastaliq calligraphy form, which is elegant and delicate, poets and calligraphers use methods to make their works more melodic. In literature, these methods are the subject of “verbal innovative”. The aim of this study, which is conduced in a descriptive-analytical manner and with a comparative approach, is to show the similarities of these methods in Persian literature and Nastaliq calligraphy, despite their different explanatory methods. The question is how do the visual equivalents of verbal figures of speech, manifest in the Nastaliq calligraphy? For this purpose, the calligraphic works of Gholamhossein Amirkhani have been studied and analyzed from this perspective. The reason for choosing him is easy accessibility to his works and also his ability to present quality works in different formats. The results of this study reveal that the creators of works in two different fields of Persian literature and Nastaliq calligraphy, use similar methods to make their works more melodic and this similarity is to some extent that a visual equivalent can be found in Nastaliq calligraphy for many verbal tricks in literature.