كليدواژه :
تالشي , دستگاه واجي , زبان‌شناسي تاريخي , واج‌شناسي تاريخي , گويش‌شناسي
چكيده فارسي :
تالشي در شمار زبان هاي حاشيه درياي خزر است كه خود به شاخه غربي زبان هاي ايراني تعلق دارد. اين زبان بر اساس كاربرد جغرافيايي، داراي سه گويش اصلي شمالي، مركزي و جنوبي است. اين گويش ها در امتداد كرانه هاي درياي خزر، در منتهي اليه جنوب شرقي جمهوري آذربايجان، ماسالي، لريك، لنكران و آستارا، شرق استان آذربايجان و غرب گيلان رايج است. در اين پژوهش به تحول تاريخي واج هاي تالشي مركزي با استفاده از منابع كتابخانه اي پرداخته مي شود و تحول تاريخي برخي واج ها به ترتيب در زبان هاي ايراني باستان، فارسي ميانه و فارسي نو بررسي و مقايسه مي گردد. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه بيش تر واج ها در تالشي همان دگرگوني هاي واج هاي زبان فارسي را دارند اما برخي تحولات ويژه نيز در اين گويش رخ داده اند. به عنوان نمونه، واج هاي /v/، /č/ ، /y/ و /j/ در گويش تالشي مركزي از لحاظ تاريخي از ايراني باستان تاكنون تغييري نكرده اند. بنابراين تالشي را مي توان از لحاظ تحولات تاريخي واج ها در شمار گويش هاي محافظه كار قرار داد.
چكيده لاتين :
Tālēši is one of the languages bordering the Caspian Sea, which belongs to the western branch of the Iranian languages. Based on its geographical use, the language has three main dialects, Northern, Central and Southern dialect. These dialects are spoken along the shores of the Caspian Sea, in the southeastern part of the Republic of Azerbaijan, Māsāli, Lerik, Lankaran, and Astārā, east of Azerbaijan province and west of Gilān. This study deals with the historical changes of the Central Tālēši phonemes using written sources. The historical changes of some phonemes have been studied and compared in Ancient Iranian, Middle Persian, and New Persian languages, respectively. The results of this study showed that most phonemes in Tālēši had the same historical phonetic changes as in Persian, but some special developments have also occurred in this dialect. For example, the phonemes /v/, /č/, /y/ and /j/ have not changed historically from Ancient Iranian to Central Tālēši. Therefore, Central Tālēši can be considered as one of the conservative dialects in terms of historical changes in phonology.
