پديد آورندگان :
حاجي زاده، مهين دانشگاه شهيد مدني آذربايجان - دانشكدة ادبيّات و علوم انساني - گروه زبان و ادبيّات عربي، تبريز، ايران , غيبي، عبدالاحد دانشگاه شهيد مدني آذربايجان - دانشكدة ادبيّات و علوم انساني - گروه زبان و ادبيّات عربي، تبريز، ايران , خليل نژاد، موسي دانشگاه شهيد مدني آذربايجان - دانشكدة ادبيّات و علوم انساني، تبريز، ايران
كليدواژه :
ادبيّات تطبيقي , تقيه , شعر فارسي , شعر عربي , سنايي , سيّد رضي
چكيده فارسي :
تقيه در مذهب شيعه در ميان امامان (ع)، عالمان و شاعران شيعه قرن هاي نخستين اسلامي، بهمنظور رسيدن به اهداف متعالي يا حفظ جان در مواقعي‌كه حاكم يا عرف مخالف شديد شيعه است، به كار گرفته مي‌شد. اختناق، فقر و شيعه زدايي، مي‌تواند از عوامل توجيه كنندة تمسّك به تقيه در رابطه با مردم و حكومت تلقّي شود و چون هردو شاعر؛ سنايي غزنوي و سيّد رضي، فارغ از محدودة مكاني، در يك بازة زماني مي زيسته اند، تقيه را با توجّه به شرايط اجتماعي، سياسي و خانوادگي خويش به‌كار مي‌برند. اين پژوهش برآن است تا با روش توصيفي - تحليلي، موضوع تقيه را در شعر سنايي غزنوي به‌عنوان شاعر پارسي‌سراي شيعه و شعر سيّد رضي به‌منزلة شاعر شيعة عرب با رويكرد تطبيقي بررسي كند. هرچند دو شاعر شيعه مذهب هم عصر، قاعدة تقيه را وسيله‌اي براي دفاع از آرمان هاي شيعه و رسيدن به اهداف خويش در آثارشان به‌كار برده‌اند، ولي با توجّه به اينكه سيّد رضي، شاعري سياسي و علوي است؛ از اينرو، تقيه را در شعر خويش به‌مثابة ابزاري درراستاي رسيدن به بالاترين قدرت سياسي و مذهبي شيعه كه همان ايجاد حكومت علوي به وسيلة خويش است، استفاده مي‌كند، حال آنكه سنايي غزنوي، اين قاعده را با توجّه به رعايت حال عرف جامعه، حكومت و اختناقي كه ناشي از شيعه هراسي وجود داشته است، درراستاي تبيين امامت ائمه (ع) به‌كار گرفته است.
چكيده لاتين :
Taqiyyah was used in the Shiite religion amongst the Shiite Imams (AS), scholars, and the poets of the early Islamic centuries in the Middle Ages in order to achieve the transcendental goals or to preserve their lives in the face of an adverse ruler or hostile public opinion against Shi’ism. Strangulation, poverty, and anti-Shi’ism can also be regarded as some influential factors in practicing Taqiyyah in relationships between people and their government and , since both poets, Sanai Ghaznavi and Seyyed Sharif Razi, regardless of their spatial limitations, lived at a specific period of time, they used Taqiyyah, considering their social, political, and family circumstances. By using descriptive-analytical method, in a comparative study, this paper is an attempt to analyze the concept of Taqiyyah in the poetry of Sanai Ghaznavi, as a Persian Shi’ite poet, and that of Seyyed Razi, as an Arab Shi’ite poet. The two poets were contemporaries; however, they have used Taqiyyah as a means to defend Shi'a ideals and to achieve their goals in their works, in a different way: Seyyed Razi was an Alawite political poet, and, therefore, he used Taqiyyah in his poetry as a tool to achieve the highest political and religious power in Shi’ism, which is the establishment of an Alawite government by himself. Sanai Ghaznavi, on the other hand, taking into consideration the social common sense, the government, and the strangulation of the Shi’ites as a result of Shi’a-phobia, used Taqiyyah in order to explain the Imamat of the Imams (AS).
