كليدواژه :
موش و گربه , عبيد زاكاني , دستنويس ها , چاپ هاي سنگي و سربي , روايت
چكيده فارسي :
دستنويس ها و چاپ هاي بسياري از موش و گربه به نام عبيد زاكاني فهرست يا منتشر شده اند، اما با بررسي و مقايسه آن ها مشخص مي شود كه بين اين موش و گربه ها از نظر زبان، سبك و حتي قصه تفاوت بسياري ديده مي شود. اين روايت ها نسبت به زمان و زبان عبيد زاكاني عمدتا متاخر و عامه حساب مي شوند. به همين دليل بسياري در انتساب موش و گربه به عبيد ترديد كرده اند. براي بررسي اين انتساب نخست مي بايست نسبت اين آثار با هم سنجيده و ريشه هاي مشترك آن ها شناخته شود. ما در اين نوشته تنها به اين بحث مي پردازيم و اين مسير را در سه مرحله طي مي كنيم. در بخش اول با تكيه بر ابيات پاياني داستان به مقايسه موش و گربه ها و طبقه بندي آن ها مي پردازيم، در بخش دوم پايان داستان را در همه روايت ها بررسي مي كنيم و در بخش سوم و پاياني نيز با تكيه بر ضبط ابيات در اين موش و گربه ها و مقايسه آن ها با دستنويس هاي ناقص، اما كهن تر مي كوشيم تا فرضيه هايي درباره نسبت اين روايت ها با هم، سرچشمه آن ها و ديگر روايت هاي احتمالي مطرح كنيم از نظر سبك و زبان اين موش و گربه ها را مي توان در نه روايت و از نظر داستان در دو دسته كلي طبقه بندي كرد. همين تفاوت ها و چند ضبط كهني كه تنها در برخي از دستنويس هاي متاخر و عامه ديده مي شوند، نشان مي دهند كه اين موش و گربه ها هيچ يك از عبيد نيستند.
چكيده لاتين :
Many manuscripts and editions of Mush-o Gorbeh [Mouse and Cat] have been listed or published as the most famous work of Obaid Zakani; however, its comparison and examination clarifies that these various editions of Mouse and Cat are significantly different in terms of language, style, and even story. These narrations are largely considered as belated and folkloric compared to Obaid Zakani’s era and language. Therefore, many people have hesitated to attribute Mouse and Cat to Obaid. In order to investigate this attribution, these works should be compared, so that their shared roots can be identified. This paper merely follows this in three phases. In the first section, different editions of Mouse and Cat are compared and grouped based on the ending verses of the story. In the second section, the ending of the story is examined in all narrations. In the final section, some hypotheses are given regarding the relationship of these narrations, their origins, and other possible narrations based on the verses recorded in these editions of Mouse and Cat. They are, then, compared with the incomplete but older manuscripts. These editions of Mouse and Cat can be grouped in nine categories in terms of narration, and in two general classes in terms of story, based on the style and language. These very differences and a few ancient recordings that can only be seen in some of the belated and folkloric manuscripts indicate that none of these editions of Mouse and Cat can be attributed to Obaid.
