موضوع و كاركرد اشعار پراكنده در داستان هاي عامه فارسي؛مطالعه موردي: داستان بوستان خيال

The Theme and Function of the Dispersed Poems in the Persian Folk Stories: The Case of Garden of Imagination

اهميت قصه هاي عامه بر كسي پوشيده نيست. اين قصه ها روايت هاي شفاهي بوده كه بعدها مكتوب شده اند و از نظر نثر داستاني و ساختار متني اهميت دارند. دوره صفوي از نظر اشتمال بر تعداد بسياري از اين داستان ها شايان توجه است. از نظر سبكي درآميختگي نظم و نثر از ويژگي هاي نثر داستاني اين دوره است. اشعار فراواني در نثر داستاني ديده مي شود كه قابليت تحقيق دارد. از اين رو، در اين پژوهش از ميان داستان هاي عامه عصر صفوي داستان بوستان خيال يكي از بلند ترين داستان هاي عامه تاليف ميرمحمدتقي الجعفري الحسيني مشهور به خيال احمدآبادي شاعر و داستان پرداز قرن دوازدهم هجري در شبه قاره هند برگزيده شد. هدف اين پژوهش تحليل اشعار پراكنده در اين داستان است كه براساس موارد زير تحليل مي شود: 1. بررسي موضوعات شعري و تنوع به كارگيري آن ها در خلال داستان، 2. چگونگي به كارگيري اين اشعار در خلال متن و ارتباط آن ها با متن داستان، 3. شناسايي سرايندگان اشعار. روش تحقيق كيفي و كمي و توصيفي تحليلي است. يافته هاي پژوهش در بخش موضوع بيانگر اين است كه به ترتيب موضوعات توصيفي، عاشقانه، اندرزي، اجتماعي، انتقادي، حماسي، دعايي، اعتقادي و مدحي بيشترين تا كم ترين بسامد را دارند و بر اساس كاركرد مي توان چگونگي به كارگيري اشعار را در ارتباط با نثر داستان در چهار بخش تاييد، تاكيد، تكميل و توصيف قرار داد كه در بخش تكميل با 55 درصد، توصيف 33 درصد، تاكيد 9 درصد و تاييد 2 درصد به ترتيب بيشترين تا كم ترين ميزان را دارا هستند. كوشش داستان پرداز بيشتر در به كارگيري اشعار شاعراني چون صايب، سعدي، حافظ، جامي، مولوي، فردوسي، نظامي، عطار و... است.

The historical, social, and literary significance of folk tales is a generally accepted notion. Since these stories are oral narratives that were later written, they are important in terms of narrative prose and textual structure. The Safavid period is also noteworthy in terms of profiling many of these stories. So far as the style is concerned, the combination of order and prose is one of the characteristics of fictional prose of this period. There are many poems in fiction that can be studied. However, in this study, among the popular stories of the Safavid era, the story of Bustan-i Khayal (Garden of Imagination) is selected as one of the largest and most famous folk tales with a collection of historical tales and stories of demons and fairies, written by Mir Mohammad Taqi Al-Jaafari Al-Husseini nicknamed "Khayal", and also known as Khayal Ahmadabadi. The storyteller lived in the twelfth century AH in the Indian subcontinent. The purpose of this study is to analyze the scattered poems in the story of Bustan-i Khayal, following these objectives: 1. an investigation of the poetic themes and the variety of their use within the story, 2. their connection with the text of the story, 3. identifying the poets of the poems. The research methods are quantitative, qualitative, and analytical.