عنوان مقاله :
تحليل مصيبت‌نامۀ عطّار بر پايۀ نظريۀ «بازي» از ديدگاه باختين
عنوان به زبان ديگر :
An Analysis of Attar’s Mosibatnameh based on the play theory and from the perspective of Bakhtin
پديد آورندگان :
مشاهري فرد، عطيه دانشگاه تربيت مدرّس , قبادي، حسين علي دانشگاه تربيت مدرّس , حسيني، مريم دانشگاه الزهرا , نيكويي، عليرضا دانشگاه گيلان
كليدواژه :
نظريۀ بازي , باختين , عطّار , مصيبت‌نامه , آيروني , نقيضه
چكيده فارسي :
«بازي» كه در معناي عام فعاليتي سرخوشانه محسوب مي‌شود، از زمان انديشمندان يونان باستان تا امروز، در معاني و كاركردهاي گوناگون، به‌عنوان اصطلاحي برجسته در حوزه‌هاي مختلف كاربرد داشته است. ميخائيل باختين، اصطلاح «بازي» را به‌عنوان امري جدي، هدفمند و ايدئولوژيك در پيوند با سياست، اجتماع و متون ادبي مورد توجه قرار مي‌دهد و آن را عامل برهم‌زدنِ سامانِ گفتمانِ تثبيت‌شده مي‌داند. از ديد او بازي از طرق مختلف به متن خاصيت مكالمه‌گري مي‌بخشد.
مصيبت‌نامۀ عطّار يكي از متن‌هايي است كه در عناصر و ساختار آن، مي‌توان بازي مورد نظر باختين را رديابي كرد. اين منظومه از سامان مسلط و غالب اجتماعي، مذهبي و عرفاني زمانۀ خود عبور ميكند و عناصري چون كارناوال، ژانرهاي گفتگوي سقراطي و ساتير مني‌په در شكل آيروني و نيز نقيضه به‌عنوان وسايط بازي، در آن، حضوري برجسته دارند. اين جستار با روش تحليلي – توصيفي، عناصر ياد شده را در مصيبت‌نامۀ عطّار تحليل ميكند و روشن مي‌سازد كه عطّار در مصيبت‌نامه، با تمركز بر بخشي از متون عرفاني پيش از خود و گفتمان مسلط بر آنها، ساختاري آيرونيك و نقيضي پديد آورده و بدين ترتيب موفق شده است به بازي با عناصر مختلف اين متون بپردازد و از اين رهگذر، ميان عناصر مختلف متن خود و متون پيشينو نيز آواهاي گوناگون حوزۀ عرفان و تصوّف مكالمه ايجاد كند.
چكيده لاتين :
Tabaghat Sufia of Ansari (fifth century) and Tazkirat al-Awliya of Attar (sixth century) and Nafahaat ol-Ons of Jami (ninth century) are among the biographies written in three consecutive periods with the sole purpose of teaching the basics of Sufism according to the intellectual attributes. These works explore the personality traits of some scholars including Ibraham Adham. Adham was one of the great Sufis of the second century. He has attracted the attention of biographers due to his significant role in the evolution of the principles of asceticism. This study casts a look at the historical works of Sufis until the time of Jamie and focuses on the Sufi character of Ibraham Adham and some of his beliefs comparatively as presented in the above-mentioned biographies. The results of the study show that Sufism is central to Adham’s character, and Ansari prefers him to other Sufis as an ascetic and a rhetorician. In Tazkirat al-Awliya, however, the humanity side of Adham is highlighted, and he is considered as a man who is on the path of humanity, free thinking, popular campaign and morality.. This study also provides possible reasons for the difference of attitudes in this regard. As a general finding, Ansari is more concerned with Sufism and Sufi ways, Attar deals more with artistic aspects and Jami prefers reasoning approaches.
عنوان نشريه :
كاوش نامه زبان و ادبيات فارسي
