سندرم فساد و بروكراسي شكننده در جوامع گذار

Corruption Syndrome and Fragile Bureaucracy in Transitional Societies

مقاله درصدد فهم ماهيت و علل باز توليد فساد بوروكراتيك در جوامع گذار از منظر جامعه ­­شناسي حقوقي است. به‌زعم نويسندگان، از آنجا كه عملكرد نظام ديوانسالاري در درجه نخست توسط ماهيت نخبگان قدرت و روابط ساختي موجود در جامعه تعيين مي­ شود؛ بر اين اساس، ذهنيت حامي‌پرورانه و فاقد نظارت نخبگان مسلط در كنار فقدان حاكميت قانون، عامل محوري رشد فساد در جوامع گذار است. اين معضل به تدريج به شكل­ گيري وضعيتي آنوميك در ساختارهاي مختلف ديوانسالاري و تبديل آن به ميدان بازي‌هاي رانتي انجاميده و بدين ­سان، فرايند توسعه را به محاق مي­ برد. در نتيجه، جامعه را به لحاظ روحي و اخلاقي دچار تناقض و آشفتگي و به لحاظ اقتصاد سياسي در معرض انفعال و افول فزاينده قرار مي­دهد. برآيند نهايي اين وضعيت، بحران سرمايه اجتماعي و شكنندگي سرمايه انساني است. مقاله با رهيافتي تبييني و در قالب تركيبي از نظريات مختلف جامعه­ شناختي نشان مي­دهد كه چرا و چگونه فساد بوروكراتيك در جوامع گذار همچنان بازتوليد شده و در پايان به بنيان‌هاي سياست ضد فساد و الزامات آن مي‌پردازد.

This article aims to understand the nature and causes of reproducing bureaucratic corruption in transitional societies from the legal sociology view point. According to the authors, since the operation of bureaucratic system firstly is determined by the nature of power elites and the present structural relationships in the society; on this basis, the protector-nurturing mentality and surveillance lacking of dominant elites alongside lacking rule of law is the pivotal factor of growing corruption in transitional societies. This dilemma gradually leads to forming an anomic situation in various structures of bureaucracy and changing it into an arena for rent-based games and thus, causes the process of development to wane and accordingly, causes the society to involve mentally and morally in contradiction and turmoil and from the perspective of political economy subject to increasing passivity and devolution. The final resultant of this situation is social capital crisis and vulnerability in human capital. The article with an expressive approach and in the mold of combination of various sociological theories shows why and how bureaucratic corruption in transitional societies continues reproduction, and finally deals with the foundations of an anticorruption policy and its implications.