نقد و بررسي جلوه‌هاي بازنويسي در چهار اپيزود ترجمۀ بلعمي از تاريخ طبري

جولان آزاد زبان مترجم و به‌كارگيري مؤلفه هاي بازنويسي يكي از مهم‌ترين علل پيدايش رويكرد ترجمۀ تأليفي در ادبيات فارسي و عربي كلاسيك است. مترجمان در اين شيوه به مانند شيوۀ آزاد و ارتباطي از ترجمۀ برابر، معادل و طوطي وار كه اغلب گنگ و نامفهوم است، اجتناب مي‌كنند. شيوه بازنويسي در ترجمۀ كهن فارسي از عربي به دليل عدم رعايت قوانين و معيارهاي علمي ترجمه و مقاصد آرمان‌گرايانه به طرز وسيعي به‌كار گرفته شد و مترجم بدون رعايت امانت‌داري با تكيه بر مقوله بازنويسي و سازوكارهاي آن به تغييرات متعددي در متن ترجمه در قياس با متن اصلي مي پرداخت. پژوهش حاضر در تلاش است مفهوم و جلوه هاي بازنويسي را در چهار اپيزود از تاريخ بلعمي (نحوۀ كشته شدن سياوش، بناي شارستان كاووس، به آسمان رفتن كاووس، ترك فرمانروايي توسط كيخسرو) با توجه به مبحث بازنويسي «آندره لفور» مورد بررسي قرار دهد تا به جلوه ها و كاركردهاي شيوه بازنويسي در ترجمۀ بلعمي دست يابد. نتيجه نشان مي دهد يكي از علل ماندگاري ترجمۀ بلعمي كه به اسم مترجم شناخته مي‌شود نه نويسنده به‌خاطر وجود جلوه هاي متواتر مفهوم بازنويسي است و مترجم با شيوه هايي نظير اقتباس، تعديلات ساختاري، حذف و فشرده سازي و گاهي اطناب اثري متفاوت از طبري خلق كرده است.