مقايسه دو ترجمۀ فارسي نصرالله منشي و محمد بخاري از كليله‌ودمنۀ عربي ابن‌مُقَفَّع با تكيه بر نظريۀ ترجمۀ يوجين نايدا (موردكاوي: باب زاهد و راسو)

كتاب كليله‌ودمنه را برزويۀ طبيب به پهلوي و دو سده بعد ابن­مُقَفَّع به عربي برگرداند. بعدها در سدۀ ششم هجري به‌دليل از بين‌ رفتن اصل پهلوي، همين ترجمۀ عربي اساس كار ترجمۀ مترجماني چون نصرالله منشي و محمد بن عبدالله بخاري قرار گرفت. اين مقاله درصدد است كه با تكيه بر شيوۀ وصفي تحليلي و براساس نظريۀ يوجين نايدا در زمينۀ ترجمه، شباهت‌ها و تفاوت‌هاي دو ترجمۀ مذكور را با تكيه بر باب «زاهد و راسو» بررسي و ميزان انطباق اين ترجمه‌ها را با نظريۀ مذكور واكاوي كند. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد هر دو مترجم با فاصله گرفتن از ترجمۀ لفظ به لفظ كه در آن زمان بسيار معمول بوده با تكيه بر مهارت سخنوري و ايجاد برخي تعديلات، خواننده را غرق گفتمان داستان كرده‌اند؛ اما نصرالله منشي دغدغۀ بيشتري در زمينۀ ايجاد تأثير و انتقال پيام اصلي متن به مخاطب داشته است. بنابراين، تعديلات بيشتري در ترجمه ايجاد كرده و در اين راه آيات قرآني، احاديث، اشعار و امثال عربي را به متن ترجمۀ خود افزوده و به خصوصيات ترجمۀ پويا در نظريۀ نايدا نزديك‌تر شده است. اين در حالي است كه بخاري كه بنا بر دستور شاه مخاطب ترجمۀ وي مأمور پايبند ماندن به متن اصلي بوده با باقي‌ماندن در حصار جزئيات و چارچوب داستان‌ها به ويژگي‌هاي ترجمۀ صوري نايدا متمايل است؛ او نيز گاه به‌خاطر تفاوت‌هاي بينازباني و بينافرهنگي، تغييرات اندكي در متن ترجمه ايجاد مي‌كند كه بسامد و ميزان اين تغييرات در مقايسه با ترجمۀ منشي بسيار اندك است.