بررسي زمان شناختي دانشگاه‌هاي برتر كشور از منظر شاخص‌هاي دروندادي در پنجاه سال اخير

در شرايط كنوني و با قرارگرفتن در عصري كه از آن به‌عنوان «عصر دانش» ياد مي‌كنند، براي بيشتر جوامع پي‌ريزي پايه‌هاي توسعه بر مبناي آموزش مبتني بر نظام‌هاي دانش‌مدار به يك الزام تبديل شده است. اين الزام موج گسترش‌كمّي دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي را در دستوركار كشورهاي مختلف قرار داده است، ليكن همزمان با موضوع جهاني شدن و افزايش اهميت «دانشگاه‌هاي تراز جهاني»، توازن ميان گسترش كمّي و توسعۀ كيفي به چالشي اساسي، به‌ويژه در حوزۀ آموزش عالي، در كشورهاي در حال توسعه تبديل شده است. بر اين اساس، در اين مطالعه ارزيابي عملكرد كمّي و كيفي دانشگاه‌هايي كه بر اساس مصوبۀ «طرح آمايش آموزش عالي كشور» در تراز جهاني طبقه‌بندي شده‌اند، از منظر معيارهاي دروندادي و ميزان سرمايه‌گذاري بخش دولتي صورت گرفته است. به‌منظور ارزيابي عملكرد كمّي و كيفي مجموعۀ اين دانشگاه‌ها با بهره‌گيري از مطالعات اسنادي، شش معيار اصلي متشكل از دو معيار كمّي و چهار معيار كيفي انتخاب و روند تغييرات اين معيارها طي بازۀ زماني ۵۰ سالۀ ۱۳۴۵ تا ۱۳۹۴ تحليل شده است. نتايج نشان داد كه روند تغييرات در معيارهاي كمّي تقريباً براي تمام دانشگاه‌هاي منتخب صعودي بوده است. در معيارهاي كيفي نيز در بازه‌هاي زماني سال‌هاي 1357-1345 و 1380-1369 روند رو به بهبود مشاهده شده است؛ ليكن در دورۀ زماني سال‌هاي 1368-1357 به‌دليل شرايط خاص ناشي از وقوع جنگ تحميلي در كشور، تقريباً در تمام معيارها افت جدّي رخ داده است. روند گسترش كمّي ناموزون و توسعۀ كيفي نزولي نسبي در سال‌هاي اخير، توجه جدي مديران و سياستگذاران آموزش عالي كشور را در برنامه‌ريزي براي شناسايي گلوگاه‌هاي ارتقاي دانشگاه‌ها به تراز جهاني و تقويت سازوكارهاي رفع موانع موجود مي‌طلبد.