رويكرد بيلفلد و دلالت‌هاي آن براي تاريخ‌نگاري انديشه سياسي در ايران معاصر

مورخان بيلفلد، در كنار ساير مكاتب مهم تاريخ‌نگاري، در نيمة دوم قرن بيستم ميلادي به موفقيت‌هايي در ارائة رويكردي جديد براي مطالعة پديده‌هاي اجتماعي دست يافته‌اند. در اين رويكرد، مورخان با تأكيد بر نظريه‌هاي كلان علم اجتماع بر اين باورند كه مطالعة ساختارها، كليت‌ها و روندها در يك برهة زماني به‌خصوص دوران معاصر بايد در دستور كار مورخ اجتماع باشد، در نتيجه، مطالعة ساير ابعاد پديده‌ها بايد داخل پرانتز قرار گيرد. مقالة حاضر بر اين مدعاست كه رويكرد مذكور مي‌تواند دلالت‌هاي مهمي براي تاريخ‌نگاري ايده‌ها، در معناي موسع كلمه، و انديشة سياسي در ايران داشته باشد؛ دلالت‌هاي معرفتي مهمي مانند پيوند دادن ايده‌ها و اجتماع، تأكيد بر مطالعة روندهاي شكل‌گير ايده‌ها و در نهايت، توجه به ساختارهاي كلي و جمعي ايده‌ها. اما در دلالت‌هاي انتولوژيك، رويكرد مذكور با تقدم بر هستي‌ها، اهميتي براي وجودِ ايده‌ها و انديشه‌ها قائل نمي‌شود و در دلالت‌هاي روشي، كاربست شيوه‌هاي كمي از طريق اين رويكرد نمي‌تواند راهي به‌سوي فهم ايده‌هاي سياسي به‌طور كلي داشته باشد. بنابراين، رويكرد بيلفلد به لحاظ معرفتي در برخي موارد مي‌تواند واجد دلالت‌هاي مهمي براي تاريخ ايده‌هاي سياسي به‌خصوص در ايران باشد، ولي به لحاظ انتولوژيك و روشي، در حيطة تاريخ‌نگاري ايده‌ها دلالت‌هاي آن بايد دچار جرح و تعديل‌هاي متهورانه شود تا از قبلِ آن بتوان فهمي بسنده از پديده‌هاي تاريخي در ايران به‌دست داد.

no abstract