عنوان مقاله :
جايگاه نفت در بستر روابط دوجانبة ايران و عراق در دوران احياي تحريم‌هاي پسابرجام
عنوان به زبان ديگر :
The Position of Oil in the Context of Bilateral Relations between Iran and Iraq during the Resumption of Post-JCPOA Sanctions
پديد آورندگان :
ارغواني پيرسلامي، فريبرز دانشگاه شيراز - دانشكدۀ حقوق و علوم سياسي - گروه علوم سياسي، شيراز، ايران , خسروي، مصطفي دانشگاه شيراز، شيراز، ايران
كليدواژه :
ايران , عراق , برجام , تحريم , نفت
چكيده فارسي :
خروج آمريكا از برجام و بازگشت مجدد تحريم‌هاي ايران موضوع روابط اقتصادي ايران با كشورهاي همسايه را در هاله‌اي از ابهام قرار داد. با‌توجه‌به بازگشت تحريم‌هاي نفتي ايران و هم‌زمان جايگاه بااهميت اين نوع از انرژي در سياست‌هاي اقتصادي ايران و عراق، هدف اين مقاله واكاوي روابط دو كشور در دوران تحريم‌هاي پسابرجام حول متغير نفت است. به‌رغم فروپاشي رژيم صدام و راه‌يابي گروه‌هاي شيعي در ساختار قدرت عراق و افزايش نفوذ ايران، متغير نفت صرفاً زمينه‌ساز همكاري نبوده است و در وضعيت تحريم‌هاي پسابرجام مي‌تواند زمينه‌هاي واگرايي دو كشور را نيز مهيا كند. اين مقاله با اتكا به روش توصيفي ـ تبييني به اين پرسش پاسخ مي‌دهد كه جايگاه نفت در روابط ايران و عراق در دوران احياي تحريم‌هاي پسابرجام چگونه ارزيابي مي‌شود؟ در قالب فرضيه، نويسندگان اين مقاله معتقدند كه با‌وجود نقش مهم نفت در ايجاد زمينه‌هايي براي همگرايي و واگرايي ميان دو كشور، در‌نهايت اين مؤلفه نقشي ثانوي دارد و مي‌تواند تحت‌تأثير منافع امنيتي دو طرف قرار گيرد و كاركرد علّي خود را از دست دهد. يافته‌هاي اين مقاله نشان مي‌دهد كه با‌وجود تأثير نفت در ايجاد برخي بسترهاي همكاري مانند ميادين نفتي مشترك بين دو كشور، ارائة آموزش‌هاي فني ـ مهندسي ايران به عراق، انتقال خطوط نفتي عراق به ايران به‌منظور تسهيل صادرات نفت اين كشور، و نيز زمينه‌هايي براي رقابت مانند ميادين نفتي مشترك، مغفول‌ماندن ايران از جايگاه نفت عراق، افزايش جايگاه نفتي عراق در عرصة بين‌المللي در دورة پساصدام، و كاهش قدرت چانه‌زني و ديپلماسي نفتي ايران، نفت نمي‌تواند جايگاه منافع امنيتي موازي دو طرف را بگيرد.
چكيده لاتين :
Revival of Iran sanctions after nuclear agreement with great powers (JCPA) have made essential Iran s economic relations with neighbor s and other countries. The main goal of the article is evaluation of Iran- Iraq relations with focus on oil factor, because of Iran s oil sanctions revival and importance of the energy in economic policy of both Iran and Iraq. Despite of Saddam regime collapse and promotion of Shias groups in Iraq power structure and hence Iran s increased penetration in the country, oil factor has not necessarily resulted in cooperation and in some circumstances, it can play disintegrative role specially in sanctions revival era. With descriptive-explanative method, the article seeks to answer the question that how can we evaluate oil position in Iran-Iraq relations during the resumption of post-JCPOA sanctions? As a hypothesis, the article argues in spite of oil important role in bilateral relations of the two countries, this factor have had impressed securities preferences and mostly play secondary role. Findings of the article shows in spite of oil role in creating cooperative context such as common oil fields, Iran technological-engineering educational trains to Iraqis and Iran aids to Iraq to facilitate oil export (with use of pipeline and Hormoz Strait islands) and some competitive factors such as exploitation of common oil fields, global attention to Iraq oil in post-Saddam era and decreased power of Iran oil diplomacy eventually this factor cannot replace two sides parallel securities interests.
عنوان نشريه :
مطالعات اقتصاد سياسي بين الملل
