حقوق دفاعي متهم؛ مفهوم و ابعاد مختلف آخرين دفاع متهم

در ميان حقوق دفاعي متعدد متهم، آخرين دفاع را كه در مرحله نهايي هر مرحله از دادرسي مبتني بر اصل برائت مورد توجه قرار گرفته، مي‌توان تكميل‌كننده فرايند دفاع تلقي كرد. بر همين اساس، قانون‌گذار در مواد 262، 371 و 399 قانون آيين دادرسي كيفري سال 1392 به اين حق اشاره نموده است.مقاله حاضر با استفاده از روش تحليلي در مقام پاسخ‌دهي به اين سٶالات است كه آيا مقامات قضايي در هر شرايطي در پايان تحقيقات، ملزم به اخذ آخرين دفاع هستند؟ آيا مي‌توان در صورت احضار متهم براي اخذ آخرين دفاع و عدم حضور وي، درخواست حاضر كردن وي، و در صورت عدم حضور، وجه‌الكفاله و وجه التزام را اخذ يا وثيقه را ضبط نمود؟ يافته‌هاي تحقيق دلالت بر آن دارد كه آخرين دفاع، حق متهم و متضمن تكليفي براي مقام قضايي است. در احضاريه بايد به اخذ آخرين دفاع بدون قيدِ «نتيجه عدم حضور، جلب است»، تصريح شود. مقام قضايي فقط در فرضي كه نظر به بزهكاري متهم داشته باشد، ملزم به اخذ آن است. عدم اخذ آن علاوه بر تخلف انتظامي، موجب بي‌اعتباري رأي است. در صورت عدم حضور متهم نمي‌توان تأمين مأخوذه را اخذ يا ضبط نمود.